Samarqand Davlat Universiteti Amaliy matematika va informatika fakulteti

DIFRAKSION PANJARA

Bir-biridan baravar uzoqlikda joylashgan va bir xil keglikga ega bo’lgan ketma-ket keluvchi tirqishlar va tusiqlar sistemasiga difraksion panjara deyiladi.

Ta’rifga asosan difraksion panjara yorug’lik o’tkazadigan (b) va o’tkazmaydigan (a) kengliklardan iborat bo’lib, (d=a+b) ga difraksion panjara doimiysi (davri) deyiladi.

Doimiysi (d) ga teng bo’lgan (N) ta tirqishli difraksion panjara monoxromatik nur normal holda tushayotgan bo’lsin. U vaqtda qo’shni tirqishlardan ( ) burchak ostida difraksiyalangan nurlar orasidagi yo’llar farqi

(1)

ga teng bo’ladi. - difraksiya burchagi

(rasm)

Bu holda bosh panjaramaksimum sharti

(2) bo’ladi.

Bunda difraksiya tartibi.

Qo’shimcha minimumlar

(3)

(2) tenglikdan ko’rinadiki to’lqin uzunligi difraksiya burchagiga bog’liq ekan. Bu esa difraksion panjarani difraksiyalovchi element sifatida ishlatish mumkin degan xulosaga kelishi mumkin.

R eley shartiga sosan ikki spektral chiziqni alohida-alohida ko’rish mumkinki qolganini agar irinchi chiziqning (max) ikkinchi chiziqning (min) ga to’g’ri kelsa va bo’lsa ikki chiziq intensivligining egri chizig’idagi chuqurcha qo’shni (max) lar balandligidan kamida 20% ga teng bo’ladi.

Agar bu chuqurcha 20% dan kichik bo’lsa bu spektrlar qo’shilib ketadi.

Difraksion panjaraning olish qobiliyati quyidagi formula orqali topiladi.

(4) bo’lib

uning burchakli difraksiyasi

(5) ga teng bo’lsin.

chiziqli dispersiyasi esa quyidagiga tengdir.

(6)

- obyektiv fokus masofasi.