Samarqand davlat universiteti 5112000 Jismoniy madaniyat fakulteti Sport turlarini o’qitish metodikasi kafedrasi «gimnastika va uni o’qitish uslubiyati»

II. Gimnastika chiqishlarini tashkil etish, tayyorlash va o‘tkazish 
Gimnastika  bayramlarini  muvaffaqiyatli  o‘tkazishning  asosiy  shartlaridan  biri 
bu tayyorgarlik ishlarini tashkil etish hisoblanadi. 
Tayyorgarlik maktab direktori buyrug‘iga muvofiq tashkiliy qo‘mitani tuzish bilan 
boshlanadi. Tashkiliy qo‘mita tarkibiga tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor movuni 
(rais),  jismoniy  tarbiya  va  boshqa  fanlar  o‘qituvchilari  (rasm,  mehnat  va 
boshqalar), kasaba uyushmasi a’zolari, ota - onalar qo‘mitasi kiradi. Tashkiliy 
qo‘mita ish rejasini tuzadi, maqsad va vazifalami hamda bayram o‘tkaziladigan joy 
va  vaqtni  aniqlaydi.  Tayyorgarlik  ishlariga  ota  -  onalar  qo‘mitasi  a’zolarini,  BSJ, 
homiy  tashkilotlami  jalb  etish  mumkin.  Turli  ishlami  bajarish  uchun  javobgar 
shaxs aniqlanadi. 
Chiqish dasturlarini tuzish, gimnastika mashqlari majmuasini ishlab chiqish 
va  tuzish,  har  bir  sinf  bilan  mashqlar  va  chiqishlami  alohida  fragmentlarini 
o‘rganish,  tayyorgarlik  o‘tkazish,  chiqishni  musiqa  va  kiyim  bilan  boyitish  va 
gimnastika  anjomlami  (to‘p,  bulava,  obmch,  tayoqlar,  sharlar  va  boshqalar) 
qo‘llash,  maktabni  bayramga  xos  jihozlash:  muvaffaqiyatlar  ko‘rgazmasi,  eng 
yaxshi  sportchilar  hurmat  taxtasi  va  boshqalar  bayramni  o‘tkazishda  eng  muhim 
ishlar hisoblanadi. 
Ishni  tashkiliy  qo‘mita  gimnastika  chiqishlami  muhokama  qilib,  yakuniy  qaromi 
e’lon qilish bilan yakunlaydi. 
Chiqish  dasturini  tuzish  chiqishlami  muvaffaqiyatli  dastur  qanchalik  aniq 
tuzilganligiga va yaxshi o‘ylab topilganligiga bog‘liq. 
Chiqishlami bayram xususiyatidan hamda mazmun mohiyatidan kelib chiqib 
ishlab  chiqiladi.  Shu  bilan  birga  maktabning  moliyaviy  imkoniyatlari, 

---

71 
 
ishtirokchilaming  jismoniy  va  sport  tayyorgarlik  darajalari,  bayramni  o‘tkazish 
joyi va vaqti hisobiga olinishi lozim. 
Dasturni  shunday  ishlab  chiqish  kerakki,  chiqish  fragmentlari  bir  -  birini 
to‘ldiribborishi va bir - biriga bog‘liq bo‘lishi kerak. Bu degani, bir mashqdan oxiri 
ikkinchi mashqning boshlanishi bo‘lishi kerak, mashqdan mashqqa o‘tish, chiqish, 
qayta  saflanish  chiqishlaming  tarkibiy  qismidir.  Turli  sport  mashqlarining 
ehtiyotsizlik  oqibatida  to‘xtab  qolishi,  tanaffuslarda,  o‘tishlaridagi  kechirib 
bo‘lmaydigan xatolardan qochish zamr. Alohida jismoniy tarbiya va sport 
chiqishlarining  bayram  mhini  tushirmaslik  maqsadida  murakkabligi  ortib 
boradigan  mashqlar  ketma  -  ketligi  tartibida  tuzish  maqsadga  muvofiq.  Agar 
gimnastika  anjomlarida  bajariladigan  mashqlar  kiritilgan  bo‘lsa,  u  holda  bulami 
polda  shunday  joylashishi  kerakki,  tomoshabin  eng  samarali  tomonini  ko‘rib 
zavqlansin. 
Ishtirokchilaming  o‘tish  yo‘lini,  turli  qayta  saflanishi  joyini  oldindan 
hisoblab qo‘yish maqsadga muvofiq stadionda yoki maydonchada murakkab qayta 
saflanishlami aniq bajarish uchun mo‘ljal sifatida alohida belgilar qo‘yish mumkin.  
Dasturni  ishlab  chiqishda  gimnastika  mashqlariga  va  sport  namoyishlari 
tanloviga  katta  ahamiyat  berish  zamr.  Ular  murakkabligi  bo‘yicha  ishtirokchilar  
tayyorgarligi, mashtabi, chiqish mohiyatiga mos bo‘lishi kerak. Ularning mazmuni, 
davomiyligiga  ko‘ra  musiqalar  tanlashda  o‘quvchilaming  yosh  xususiyatlarini 
inobatiga olish zarur. 
Chiqish  dasturi,  bayramning  o‘tkazilish  joyi  (stadion,  maydon,  sport  zali, 
klub va boshqalar) ga ham bog‘liq. Unda ranglar, kostyumlar,buyumlar, anjomlar, 
transportlar  va  boshqalar  moslashuvini  o‘ylab  topib,  badiiy  jihozlash  nazarda 
tutiladi. Bulaming hammasi chiqish mazmuniga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak.