|
3. Bayram musiqasi.
Bayramni musiqa bilan o‘tkazish va ulami shu bayramga moslab tanlash
juda muhim hisoblanadi. Musiqada bayram mavzusini aks ettirish, gimnastika
mashqlarining shakli va tavsifiga javob berish kerak.
Musiqa bayram mhini ko‘taribgina qolmay, balki hamma chiqishlami borishini
nazorat qilishga yordam beradi. Musiqiy fragmentlar ostida namoishlar
almashinuvi, chiqib kelishi, qayta saflanish, o‘rin almashishlar bajariladi.
Musiqa O‘zbekistonda quvnoq, zavqli hamda aniq ritmik xususiyatga ega
bo‘lishi kerak. Ijrochi va tomoshabinlar ommalashgan zamonaviy hamda klassik
musiqalami yaxshi qabul qilishadi. Mashqni tuzishdan oldin, chiqishlaming har bir
qismi uchun musiqa tanlanadi. Bayram tavsifi va uning mashtabidan kelib
chiqishlar orkestr, musiqiy asbob hamda fonogrammadan foydalanib o‘tkazilishi
mumkin.
Bayram muvaffaqiyatli chiqishi mashqlar, bogiamlar va majmualar
qanchalik talabga javob berishi hamda butun chiqishi mobaynida asosiy
chiqishlarga ijodiy yondoshib to‘g‘ri bajarilishiga chambarchas bogiiq. Asosiy
e’tibomi sport bayramining final bosqichiga qarashish zamr, chunki tomoshabinlar
olgan taassurotlar ko‘p yillar saqlanib turadi. Gimnastika mashqlari va sport
72
namoyishlarini tanlashda o‘quvchilaming yosh xususiyatlarini inobatga olish
lozim. Ulami uch gumhga boiish mumkin: kichik, o‘rta va katta.
Maktab
bayramlari
ssinariysini
tuzishda
o‘quvchilaming
yosh
xususiyatlarini hisobga olish, kichik yoshdagi bolalarga mos murakkab boimagan
mashqlami bajarishga imkon beradi. 1-3 -sinf o‘quvchilari uchun mashqlar, 2 - 3
marta turli yo‘nalishlarda takrorlash mumkin bo‘lgan 8 - 16 taktni tashkil etishi
kerak va shu bilan chiqish vaqti o‘zgaradi (u 2 - 3 daqiqadan oshmasligi kerak).
O‘rta yosh o‘quvchilar diqqatni jamlash, jismonan rivojlangan va anchagina
harakat tajribasiga ega boiganliklari bilan ajralib turadi. Buning hammasi
murakkab harakat vazifalami qo‘yishda imkoniyatlar yaratadi. Ishtirokchilami
jamlashda 4 - 6- va 7 - 8-sinf o‘quvchilaridan iborat bo‘lgan guruhlar tashkil
etiladi.
Bayramlarning masshtabi va vazifasidan kelib chiqib 10 ta, 100 ta hattoki
1000 ta ishtirokchidan iborat umumiy safga mashqlar tuzish mumkin. Ommaviy
gimnastika mashqlari majmuasi aniq konturli sodda bo’lishi lozim.
Oraliq holatlardan qochish kerak, chunki bu holatlarda tana va uning
qismlari holatini aniq boiishiga erishish imkoniyati yo‘qoladi. Muhimi shunday
mashqni topish kerakki, chiqish paytida safda muvozanat yo‘qolmasin shu bilan
birga turli rangdagi buyumlardan foydalaniladi: to‘plar, arqonlar, obruchlar,
tayoqlar,tasmalar. Mashq ssenariyaga, asosan, 16 -24 taktdan iborat boiadi.
Ommaviy chiqishlar dasturiga gimnastlaming yakka namoyishlarini
akrobatlami badiiy gimnastikachilaming murakkab boimagann mashqlarini kiritish
mumkin.
Katta maktab yoshidagi qizlar va o‘smirlarning gimnastika chiqishlariga
o‘quvchilar o‘zlarining kuchini koordinatsiyasini jasurligini epchilligina namoish
eta oladigan murakkab mashqlarni kiritishi mumkin.
O‘quvchilar murakkab mashqlarni o‘zlashtirib olish uchun katta qiziqish
bilan ishlaydilar. Alohida chiqish – majmuasi mashqlarga tayyorlashda
o‘quvchilarning psixologik xususiyatlarini nazardan chetda qoldirishi kerak emas.
Mashqlarni o‘rganishdan oldin uyatchanlikni yengib o‘tish uchun o‘quvchilar bilan
alohida o‘tkazish me’yorlari yuzasidan suhbat olib borish lozim. Mashqlarni
tuzishda yuqorida keltirib o‘tilgan xislar paydo bo’ladigan sharoit vujudga kelib
qolmasligini nazarda tutish lozim.
Bu yoshda ko‘pgina o‘smirlar va qizlar yaxshi jismoniy tayyorgarlikka ega
bo’lishadi, ularning bir qismi – maktab seksiyalarida, BO‘SM, gimnastika,
akrobatika, badiiy gimnastika sport jamiyatlarida shug‘ullanuvchi sportchi-
razryadchilar bo‘lishi mumkin.
Shuning
uchun
alohida
guruhlarning
gimnastika
snaryadlaridagi
chiqishlarini oldindan ko‘rish mumkin. Tomoshabinlar turnikda bajariladigan
mashqlarni, akrobatik, peramidalarni, sakrashlarni,baddiy gimnastika mashqlarini
katta qiziqish bilan tomosha qiladilar.
Bunday namoyishlar, odatda, ommaviy chiqishlar orasida namoyish etiladi.
Gimnastika snaryadlarida bajariladigan maxsus mashqlar qiziqarli hisoblanadi.
Ayniqsa o‘g‘il bolalar va qiz bolalarning birga chiqishlari yaxshi qabul qilinadi,
73
bunda qizlar noziklikni, nafislikni,o‘g‘il bolalar esa murakkablik, tezkorlik,
aniqlikni namoyish etadilar. Ranglar, buyumlar, shakllardan foydalanib, tepm, ritm
va harakatlar tez o‘zgaruvchan mashqlardan tuzib chiqish zarur.
Bunday chiqishlar tomoshabinlarda qiziqarli va yaxshi taassurot qoldiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
