45
II. 1917-yiigacha bo’lgan davrda gimnastika
1879-yilda Toshkentda ochilgan o'lkada yagona pedagogika bilim yurti
Turkiston o’lkasidagi rus va rus-tuzem maktablari uchun o‘qituvchilar tayyorlagan.
Ular jismoniy tarbiya to‘glrisida eng oddiy tasavvurga ega bo'lishgan. o‘quv
rejasida ko‘rsatilgandek, talabalarning gimnastik mashqlari saflanish, erkin
harakatlar, gimnastika o‘yinlari va gimnastik jihozlarda bajariladigan mashqlardan
iborat bo‘lgan.
1880-yilda maxsus ta’lim hay’ati Turkiston o‘lkasidagi cherkov qoshidagi
to ‘rt yillik bilim yurti uchun dastur ishlab chiqdi.Ushbu dasturga muvofiq rus tili,
arifmetika, geografiya, toza yozish va chevarlikni o'rganish darslari bilan bir
qatorda, gimnastika mashg‘ulotlaridan darso‘tish nazarda tutilgan edi. Biroq bu
dastur uch yillik o ‘quv jarayoniga mo‘ljallangan dasturga almashtirildi.
Yangi dasturda gimnastikaga o‘rin topilmadi. O‘sha paytda gimnastika
boshlang‘ich bilim yurtlarda o'tilar, ammo mutaxassislarning yetishmasligi, dars
o‘tish xonalari va sport jihozlari yo'qligi sababli darslar mukammal darajada
o‘tilmasdi. Gimnastika mashg‘ulotlari faqat Toshkentdagi erkaklar gimnaziyasida
muntazam ravishda o‘tkazilardi. Gimnaziyalarda jismoniy tarbiya darslarini
zaxiradagi harbiy zobitlar o‘tishgan.
1904-yiida Toshkentda “Gimnastika va jismoniy tarbiya havaskorlari jamiyati”
tuzilib, uning nizomida gimnaziya talabalari jamiyatga a’zo bo‘lish huquqidan
mahrum ekanligi qayd etilgan.
Gimnastika tushunchasiga yugurish, sakrash va irg‘itish mashqlari kirgan.
Toshkentda shved va fransuz gimnastikasi o'qituvchilarini tayyorlash bo‘yicha
qisqa muddatli o’quv kurslari tashkil etilib,ularda o‘qish haqi juda baland bo‘lgan.
Shu sababli kurs tinglovchilari soni 10—15 nafardan iborat bo‘lgan.
1910-yil
26-dekabrdan
1911-yilning
2-yanvarigacha
“Bilim
yurtlar
o‘qituvchiiarining birinchi Turkiston qurultoyi”da jismoniy tarbiya muammolari
ko‘rib chiqilib, jismoniy tarbiya bo‘yicha maxsus sho‘balar ochilgan, dastur
mundarijalari, dars soatlari, o'qitish uslubiyatlari bo‘yicha tavsiyalar ishlab
chiqildi. Ushbu qurultoy qatnashchilari jismoniy tarbiya darslari erkak va ayollar
bilim yurtlari uchun majburiyligini ta ’kidlab o‘tdi.
Toshkentga
1912-yildan
boshlab
Peterburg,
Moskva,
Varshava
shaharlaridan gimnastika sporti bo'yicha murabbiylar kela boshladilar.
Harbiy okrug bosmaxonasining ishchilari gimnastika sho‘basini tashkil etishdi.
1912-yilda Stokgolm shahrida o'tadigan Olimpiada o‘yinlarida ishtirok etish uchun
Rossiya terma jamoasini saralash musobaqasi Turkiston (Toshkent)da bo'lib o'tgan.
Ushbu sana O‘zbekistonda sport gimnastikasini bunyod etilgan kuni, deb
hisoblanadi. Keyin Qo‘qon, Farg'ona va Samarqand shaharlarida gimnastika
jamiyatlari tuzilgan.
1912-yilda Toshkentlik gimnastlar Moskvada o’z mahoratlarini namoyish
etishgan. 1915-yilda Toshkentda ayollar gimnastikasi bo‘yicha o‘quv kurslari
ochildi. Shu kurslarni tugatgan Polina Garfung O‘zbekistonda gimnastikani
rivojlanishiga katta hissa qo‘shgan. Oktabr inqilobidan so‘ng gimnastika ommaviy
tarzda rivojlangan. Aholini jismoniy va sport orqali sog‘Iomlashtirish davlat
46
ishiga aylangan. Shu tarzda gimnastika Buxoro, Kattaqo‘rg‘on, Namangan,
Urganch shaharlariga tarqala boshlagan.
Do'stlaringiz bilan baham: |