Samarqand davlat uneversiteti raqamli texnologiyalar fakulteti

SHAXSNING IRODAVIY SIFATLARI

• Kishining irodasi o`z sifatlari, ya’ni kuchi, axloqiyligi, mustaqilligi jihatidan ayrim hollarda turlicha namoyon bo`ladi. Iroda ma’lum kuchga ega bo`ladi, ba’zi hollarda esa irodasi kuchli, boshqa hollarda esa kuchsiz namoyon bo`ladi.
• Kuchli irodaga kosmonavtlarning irodasi misol bo`ladi. Kishi irodasining kuchsizligi uning juda arzimas qiyinchiliklarining ham yenga olmasligida ko`rinadi. Masalan, biror ishni bajarishga yoki biror ishni boshlashga o`zini majbur qila olmaydi. Iroda kuchi – o`zini tuta bilishda, jasurlik, qat’iyat, matonat va chidamlilikda namoyon bo`ladi.O`zini tuta bilish –kishining oldiga qo`ygan maqasadlarining ichki holatini yengishda ko`rinadigan irodadir.

Inson xulq – atvorining irodaviy boshqarilishi bir necha yo`nalishda amalga oshiriladi:

• Ixtiyorsiz xatti-harakatlarni ixtiyorish harakatlarga qayta o`zgartirish.
• O`z xatti-harakatlari ustidan nazorat o`rnata olish
• Shaxsning irodaviy sifatlarini tarbiyalash

Bu jarayonlar bola tomonidan nutqning o`zlashtirish va xulq-atvorini boshqara olish bilan boshlanadi.
Irodani rivojlanishida shaxs tomonidan o`z oldiga toboro murakkablashib boruvchi maqsadlarni qo`yib borish muhim ahamiyatga ega.
Bolalarda irodaning rivojlanishi motivatsion va axloqiy sohaning rivojlanishi bilan bog`liq holda boradi. Faoliyatga yuqori darajadagi motivlr va qadriyatlarning qo`shilishi irodaviy sifatlarning rivojlanishiga juda katta tasir ko`rsatadi.
Shaxsning irodaviy sifatlari har doim boshqalar bilan faol munosabat jarayonida shakllanadi.

Irodani tarbiyalash

HISSIYOT NAZARIYASI

• yuksak insoniy ehtiyojlarning qondirilishi yoki qondirilmaslgiga nisbatan munosabat sifatida vujudga keluvchi uzoq muddatli kechinma.
• hissiyotlar insonning narsa-hodisalarga, boshqa odamlarga bo‘lgan barqaror munosabatida namoyon bo‘ladi, ular konkret emotsiyalarda ro‘yobga chiqadi.