Samarqand davlat tibbiyot instituti

oldini olish
 
uchun ko’p sonli donorlardan tayyorlangan yaxlit qonlarni bir 
retsipiyentga quymaslik lozim. Massiv qon yo’qotishning o’rnini bosish 
uchun oldindan bir-ikki donordan tayyorlangan muzlatilgan eritrositar 
massani va YaMPni 
“bir donor - bir bemor” 
tamoyili
 
bo’yicha qo’llash, 
shuningdek gemodilyutsiyani boshqarilishini ta’minlaydigan, kristalloid 
va kolloid qon o’rnini bosuvchi suyuqliklar, jarrohilik amaliyotida keng 
qo’llaniladigan autogemotransfuziya va qonning reinfuziyasi usullaridan 
foydalanish maqsadga muvofiq. 
Sitratli zaharlanish. 
Bemorga qon va qon komponentlari sekin quyilganda sitrat miqdori 
tez buziladi va chiqarib yuboriladi, hech qanday asoratlar kuzatilmaydi. 

---

O’quv qo’llanma 
106 
Ammo, uzoq saqlangan konservatsiyalangan qon katta dozada va qisqa 
vaqt ichida (tez tomchilatib) quyilsa sitratli zaharlanish rivojlanadi. 
Sitratli zaharlanish patogenezi asosida qonda kaliy va kalsiy ionlarini 
miqdorini o’zgarishi hamda sitrat natriy konservantining zaharli ta’siri 
yotadi. Sitratli intoksikatsiya yuzaga kelishida gipovolemiya va 
gipotoniya, giperkaliemiya va metobolitik alkaloz, bundan tashqari 
gipotermiya va garmonoterapiya omillari muhim ahamiyatga ega. Sitratli 
intoksikatsiyani yuzaga chiqishi juda kam xollarda bu omillardan 
tashqari, qon ketganda, quyish tezligi bemor tana massasi 70 kg ga 150-
200 ml /min bo‘lganda rivojlanadi. Jigar va buyrak kasalliklari mavjud 
bemorlarda sitratli intoksikatsiyani rivojlanishi uchun 10 ml/ kg /min 
havfli doza hisoblanadi. 
Klinik manzarasi
. 
Qonda erkin kalsiy miqdorini kamayishi 
natijasida bemorda ko’krak sohasida yomon his qilish, boldir, yuz 
mushaklarini tortishib turishi, gipokalsiemiyani yuqori darajasida esa 
apnoe holatiga o’tuvchi nafas ritmining buzilishi belgilari kuzatiladi. 
Arterial qon bosimning pasayishi, yurak yyetishmovchiligining 
kuchaishi, EKGda Q-T intervali ko‘rsatkichlarini uzayishi, yurak ritmini 
buzilishi: asistoliyagacha yetib borishi mumkin bo‘lgan bradikardiya 
kuzatiladi. Keltirilgan barcha o’zgarishlarning rivojlanishi bir atama bilan 
‘'sitratli shok” 
nomini olgan.