Samarqand davlat tibbiyot instituti

Massiv transfuziya sindromi 
Konservatsiyalangan donor qoni bemor tanasida aylanayotgan qon 
bilan bir xil emas. Qon tomir tizimida bo‘lmagan qon mahsulotlarini 
suyuq holda saqlash uchun ularga antikoagulyantlar solish o‘ta muhim. 
Konservatsiyalangan eritrotsitlarning hayot ko‘rsatkichini saqlab 
qolishga ph va qoldiq glyukoza ko‘rsatkichini kamaytirish orqali 
erishiladi. Saqlash jarayonida eritrotsitlar doimiy holatda kaliyni 
chiqaradi va shunga muvofiq plazmada uning miqdori oshadi. 
Aminakislotalar metabolizmi natijasi sifatida plazmada ammiak hosil 
bo‘ladi. Oxirgi hisobda konservatsiyalangan qon normal qondan 
giperglikemiya holati bo‘lishi bilan har xil darajadagi giperglikemiya 
kislotalikning yuqoriligi ammiak va fosfat ko‘rsatkichini ortishi bilan 
farqlanadi. Katta og‘ir qon yo‘qotganda va zudlik bilan katta miqdorda 
konservatsiyalangan qon yoki qon tarkibiy qismlari quyish ehtiyoji paydo 
bo‘lganda bemor tanasida aylanayotgan va konservatsiyalangan qon 
farqini bilish muhim klinik ahamiyatga ega. Bir qancha xavfli qon 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
105 
quyishlar qon mahsulotlarining miqdoriga bog‘liq. Bir qancha shunday 
asoratlar sitratli va kaliyli zo‘riqishlar qon quyish tezligiga bog‘liq. 
Boshqa og‘ir transfuzuziya holatlari hajmiga va qon quyish tezligiga 
bog‘liq. 24 soat ichida katta miqdordagi (3,5-5 l kattalarda) qon 
konservatini quyish oson tiklanuvchi metobolitik o‘zgarishlarni chaqirishi 
mumkin. Shu hajmdagi qonni 4-5 soat ichida qo‘yish qiyin tiklanadigan 
modda almashinuvi buzilishlariga sabab bo‘ladi. Shu sababdan ham 
massiv qon quyish sindromi klinik ahamiyatga ega. 
Massiv gemotransfuziya sindromiga xos eng ko’p holat bo’lib 
TITQIS-sindromining asoratlari hisoblanadi. Bunda qon o’rnini qoplash 
natijasida o’tkazilgan gemotransfuziya, bemorning ahvolini yaxshilash 
o’rniga uning ahvolini yomonlashtiradi. 
Massiv gemotransfuziya sindromida kuzatiladigan TITQIS- 
sindromni 
davolash, 
o’z ichiga gemostaz tizimini yaxshilash, kapilyarlar 
stazini, kislota-asosli va suv - elektrolit balanslaridagi buzilishlarni 
bartaraf qilish, shuningdek o’pka, buyrak, buyrak usti bezlarida 
zararlanishlarni va anemiyani bartaraf qilishga qaratilgan tadbirlar kiradi. 
Buning uchun geparin (uzluksiz ravishda kuniga 24000 birlikgacha 
yuborib turish), plazmaferez (kamida 1 litr YaMPni 600 ml o’rnini 
qoplash bilan chiqarib tashlash), dezagregantlar (reopoliglyukin, kurantil, 
trental va b.), proteaza ingibitorlarini (trasilol, kontrikal) qo’llanilishi 
tavsiya etiladi. Og’ir darajadagi anemiyada (gemoglobin darajasi 60 g/1 
dan past) 3 karra yuvilgan eritrositar massa quyiladi (TITQIS –sindromda 
yaxlit qonni quyish mumkin emas). 
Massiv gemotransfuziya sindromi kelib chiqishini