Samarqand davlat arxitektura-qurilish

EHM tarmog‘ini 
qurish yo‘llari 
bo‘yicha 
 
lokal; 
 
ko‘pbosqichli; 
 
taqsimlangan. 
Tashuvchilar turi 
bo‘yicha 
 
qog‘ozli(kirish va chiqish hujjatlari); 
 
qog‘ozsiz (tarmoq texnologiyasi, zamonaviy orgtex-
nika, elektron pullar, hujjatlar); 
 
 
3.2.
 
 Axborot-kommunikatsiya  texnologiyalarining  arxitektura  va 
qurilish sohasidagi ahamiyati. 
 
  
Qurilishda  moddiy  ishlab  chiqarish  texnologiyasining  maqsadi  insonning 
talabini  qondiradigan  yangi  mahsulot  ishlab  chiqarishdan  iborat.  Axborot 
texnologiyasining  maqsadi  esa  insonning  biror-bir  ishni  bajarishi  uchun  zarur 
bo'lgan,  uni  tahlil  etish  va  u  asosida  qaror  qabul  qilishi  kerak  bo'lgan  yangi 
axborotni ishlab chiqarishdan iborat. Turli texnologiyalarni qo'llab, bitta moddiy 
resurslardan turli mahsulotlar olish mumkin. Xuddi shu narsani axborot texnolo-
giyalariga  nisbatan  ham  aytish  mumkin.  Misol:  ixtiyoriy  fandan  nazorat  ishini 
bajarganda har bir o'quvchi boshlang'ich axborotni qayta ishlash uchun o'zining 
bilimini qo'llaydi. Masalaning echimi bo'lgan yangi axborot mahsuloti, o'quvchi 
tanlay olgan masalani echish texnologiyasi, usuliga bog'liq. 
Qurilishda  moddiy  ishlab  chiqarishda  turli  maxsus  jihozlar,  stanoklar, 
uskunalar va boshqalar  ishlatiladi. Axborot  texnologiyalari uchun ham  o'zining 
"uskunalari", vositalari mavjud. Bular kseroks, telefaks, faks, skaner va boshqa 
vositalardir. Bu vositalar ‗orqali axborotga ishlov berilib, o'zgartiriladi. Hozirgi 
paytda  axborotga  ishlov  berish  uchun  kompyuterlar  va  kompyuter  tarmoqlari 
keng  qo'llanilmoqda.  Axborot  texnologiyasida  kompyuterlar  va  kompyuter 
tarmoqlarining  qo'llanishiga  urg'u  berish  maqsadida  ko'pincha  kompyuter  va 
kommuni-katsiya texnologiyalari haqida gapirishadi. 

---

40 
 
Avtomatlashtirilgan  axborot  texnologiyalarining  arxitektura  va  qurilish 
sohasida  qo‘llaniladigan  texnik  vositalariga  quyidagilarni  kiritish  mumkin: 
ma‘lumotlarni kompyuter xotirasiga kiritish qurilmalari  klaviatura, manipulya-
torlar,  skanerlar,  web  kameralar,  raqamli  foto  va  video  apparatlar,  mikrofon, 
digitayzerlar,  sensorli  ekran,  sd-rom, dvd-rom, videokozlarni keltirish  mumkin. 
Chiqarish  qurilmalariga  esa  monitorlar,  printerlar,  plotterlar,  videokameralar, 
quloqchin(naushnik),  kolonkalar,  sd-rw,  dvd-rom,  videoxarita,  tarmoq 
xaritalarini aytib o‘tish mumkin. Bundan tashqari aloqa va telekommunikatsiya 
qurilmalaridan 
modem, 
konsentratorlar, 
marshutizatorlar 
va 
tarmoq 
qurilmalarini keltirish mumkin. 
      Axborot  texnologiyasi  o'zi  uchun  asosiy  muhit  bo‘lgan  axborot  tizimlari 
bilan  bevosita  bog'liqdir.  Chunki  axborot  texnologiyasi  axborot  tizimlarida 
mavjud  bo'lgan  ma'lumotlar  ustida  bajariladigan  turli  xil  murakkablikdagi 
operatsiyalar, 
amallar 
va 
algoritmlarni 
bajarishdan 
iborat 
bo'lgan 
tartiblashtirilgan jarayondir. 
      Axborot  texnologiyasining  vujudga  kelishi  va  rivojlanishini  belgilovchi 
ichki va tashqi omillar mavjud. 
Ichki  omillar
  –  bu  axborotning  paydo  bo‘lishi  (yaratilishi),  turlari, 
xossalari, axborotlar bilan turli amallarni bajarish, ularni jamlash, uzatish, saqlsh 
va h.k. 
        
Tashqi omillar
 - bu axborot texnologiyasining texnik – uskunaviy vositalar 
orqali axborotlar bilan turli vazifalarni amalga oshirishni bildiradi. 
      Axborot-kommunikatsiya  texnologiyalarining  arxitektura  va  qurilish 
sohasiga qo‘shayotgan hissasi katta bo‘lib, xususan zamonaviy texnologiyalarni 
yaratilishi va qo‘llanilishi, shuningdek zamonaviy dasturlarni yaratilishi  hamda 
qurilish sohasida qo‘llanilayotganligi barchamizga sir emas.  
      Hozirgi  kunda  qurulish  sohasiga  bevosita  xizmat  qilib  kelayotgan  quyidagi 
axborot texnologiyalarining bir nechtasini keltirib o‘tish mumkin. Ularni texnik 
va dasturiy texnologiyalarga ajratish mumkin: 
Dasturiy vositalarga-  tizimli va amaliy dasturlar, bularning qatoriga multimedia 
dasturlarini, 
avtomatlashtirilgan 
loyihalash 
tizimlari 
dasturlarini