Самарканд Давлат Архитектура-курилиш институти

Кутарма грунтлар. Қурилиш майдонларида дамба, тугон, ҳамда сел сувларини тухтатадиган кутарма ва бошқаларни бунёд этишда ишлатиладиган грунтлар, ҳамда кишиларни саноат ва ишлаб чиқариш, маиший фаолияти натижасида чикарган чикиндиларидан иборат. Кутарма грунтлардан қурилишида фодаланиш учун уларнинг калинлигини, хассасини, таркибини маълум бир тартибга келтириш лозим. Айникса шиббалаш йули билан зичланган грунтлар иморат ва иншоотлар учун яхши замин вазифасини бажаради.


Сифати яхшиланган грунтлар. Иморат ва иншоотлар қурилишда замин вазифасини бажарувчи грунтларнинг қурилишга зарур бўлган хоссалари суньий равишда яхшиланади.
Грунтларнинг сифатини суньий яхшилашда шиббалаш, химиявий ва термик усулларда фойдаланиб оширилади.


8. ТАБИИЙ ГЕОЛОГИК ВА МУҲАНДИСЛИК-ГЕОЛОГИК ЖАРАЁНЛАРИ.

Режа:
8.1. Нураш жараёни;

8.2. Шамолнинг геологик фаолияти;
8.3. Атмосфера ёғинларининг геологик фаолияти;
8.4. Дарё ва денгизларнинг геологик фаолияти;
8.5. Карст жараёни, суффозия ва плывун ҳодисалари;
8.6. Лёсс грунтларидаги ўта чўкувчанлик жараёнлари.

Табиий геологик жараёнлар сув, шамол, организмлар ва бошқаларнинг геологик фаолиятининг натижаси ҳисобланади. Улар ер қобиғининг юза қатламларида шаклланади (ривожланади) ва муҳандислик иншоотларига (иншоотнинг жойини, конструкциясини, уни барпо қилиш усулини ва бошқаларни танлашга) у ёки бу даражада таъсир қилади. Иккинчи тарафдан муҳандислик иншоотлари ва ер қобиғига таъсир қилиб, табиий-геологик жараёнларни ўзгартиради.

Юзага келиши инсоннинг муҳандислик фаолияти билан боғлиқ бўлган бошқа геологик жараёнлар муҳандислик-геологик жараёнлар деб аталиши қабул қилинган.
Жараёнларни ўрганишда қуйидагиларга ўта эътибор берилиши керак:
1) уларнинг юзага келиш сабабларига, вақт мобайнида ривожланишига, шаклланишнинг сонли миқдорига, бино ва иншоотларнинг қурилиши ва эксплуатациясига манфий таъсирини камайтиришга қаратилган чора-тадбирларни танлашга;
2) Инсон муҳандислик-қурилиш фаолиятининг табиий муҳитга мумкин бўлган манфий таъсирига ва бошқаларга.