|
2.3. Amaliy san‟atni ustoz-shogird an‟analarida o‟rganish.
Mavzuning dolzarbligi. O‘zbekiston Respublikasi ijtimoiy-idtisodiy
taraqqiyotning barcha sohalarida ro‘y berayotgan tub o‘zgarishlar ma‘naviy
ma‘rifiy mafkuraviy kasbiy jihatda mutlaqo yangi zamon kishisini shakllantirishini
taqozo etadi. Hozirgi zamon yoshlarini milliy, sharqona tarixi qadriyatlarini
hisobga olgan holda, zamonaviy ruhda tarbiyalash hamda ijobiy insoniy
fazilatlarga ega bo‘lgan kasb sohiblarni tayyorlash muammosi davlat miqyosidagi
dolzarb masalalardan hisoblanadi.
Bugungi kunda respublika hukumatining qator hujjatlari Vatanimizning har
tomonlama jahon andozalari asosida rivojlanishiga qaratilmoqda. Jumladan,
yoshlarga ta‘lim-tarbiya berishda madaniyat, qadriyat, milliy san‘at
namunalaridan, ota-bobolar tomonidan yaratilgan va butun jahonga mashhur
bo‘lgan ajoyib san‘at namunalaridan keng foydalanishga katta ahamiyat
berilmoqda.
54
Shularga qaramay, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi muassasalarida ―Ustoz
shogird odobi‖ an‘analaridan foydalanish masalasi yetarli darajada o‘rganilmagan
pedagogic muammolardan biri bo‘lib qolmoqda. Kasb-hunar kollejlarida
tayyorlanayotgan kichik mutaxassislarning faqat kasbiy ko‘nikma va malakalariga
emas, balki shaxsiy fazilatlariga ham talablar qo‘yilmoqda. O‘zbekistonda kasb-
hunar ta‘lim jarayonida ijodiy, faol, ma‘naviy boy shaxsni, shakllantirish uchun
barcha shart-sharoitlar yaratib kelinmoqda.
Lekin, biz bugungi kunda kichik mutaxassislar tayyorlashda qulay shart-
sharoitlar yaratilgan bo‘lmasada ajdodlarimizning boy merosi hamda tajribalaridan
to‘liq foydalana olmayapmiz. Ajdodlarning ustos-shogird odobi haqida yoritilgan
adabiyotlarini ham yetarli deb bo‘lmaydi.
Bundan tashqari, ajdodlar boy tajribalari hunar o‘rgatilayotgan ta‘lim
muassasalarida, chunonchi, oliy o‘quv yurtlari, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi
muassasalari, shazsiy usta-shogird ustaxonalarida ustoz-shogird odobi yetarli
o‘rgatilmasligi o‘quvchi-yoshlarning axloq-odobiga va bilim darajasiga, umuman
ular ma‘naviyatining shakllanishiga salbiy ta‘sir etayotganligi hech kimga sir
emas. Muammoni o‘rganilganlik darajasi. O‘quvchilarning mehnat va kasbga
tayyorgarlik muammolarini tadqiq qilish uzoq tarixga ega. Respublikamizning bir
qator olimlari tadqiqotlarida kasb ta‘limini tashkil etish, takomillashtirish
nazariyasi va amaliyotiga X.Rashidov, U.Inoyatov, Q.Olimovlar o‘z hissalarini
qo‘shdilar. Shuningdek A.R. Xodjaboyev mehnat ta‘limi o‘qituvchilarini
tayyorlashning o‘quv- metodik majmuasini yaratgan bo‘lsa, U.N. Nishonaliyev
kasb ta‘limi o‘qituvchilarini tayyorlashning yaxlit tizimini tarixiy davrga bo‘lib
o‘rgandi.
Bozor
iqtisodiyoti
sharoitida
mutaxassis
kadrlar
tayyorlashni
takomillashtirish muammolari Ya. Haydarov va R.H. Jo‘rayev ishlarida pedagogik
muammo sifatida o‘rganildi. Hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasi o‘rta
maxsus, kasb-hunar ta‘limi tizimini takomillashtirishga O.A. Abduqudusov, L.V.
Golish, V.A. Mazur, D.Zohidova, Z.Ismoilova, P.T. Machzumov, D.I. Razzoqov,
55
N. Shodiyev, E.T. Choriyev va boshqa olimlar o‘zlarining salmoqli hissalarini
qo‘shmoqdalar.
Mustaqil respullikamizda o‘quvchi va talabalarni amaliy bezak san‘ati
sohalari bo‘yicha tayyorlash borasida S.S. Bulatov, R.Hasanov, Q.Qosimov, A.A.
Amanullayev va boshqalar ilmiy tadqiqot ishlarini olib borganlar.
Ta‘lim
muassasalarida
o‘quvchilarning
odob-ahloqi,
tarbiyasi,
o‘tkaziladigan tarbiyaviy tadbirlar hamda odobnoma, hikmat, hikoyat, rivoyatlar
bilan Kaykovos, M.S. Sheroziy, A.Q. Munavvarov, Matlabbeka Ulug‘bek qizi,
Mirzakalon Ismoiliy, M. Hasaniy, M. Murodov, H. Uzoqov, E. G‘oziyev, Ya.
Oripova, Safo Ochil, U. Mahkamov, M. Ochilov va boshqalar shug‘ullandilar.
Yuqorida zikr etilgan olimlarning tadqiqot ishlarini o‘rganish natijalari hamda olib
borilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatmoqdaki, hozirgi kunda kasb-hunar kolleji
o‘quvchilariga amaliy bezak san‘ati sohalarini o‘rgatishda ―Ustoz-shogird odobi‖
an‘analaridan foydalanib, uni takomillashtirishda quyidagi nomutanosibliklar
mavjud. O‘bekiston Respublikasining etnografik, tarixiy, milliy, mahalliy shart-
sharoiti hisobga olinganligi; kasb-hunar kollejlarida ―Ustoz-shogird odobi‖
an‘analarining shakllanishi yetarlicha yoritilmaganligi; ―Ustoz-shogird odobi‖
an‘analari samarali o‘rgatishda xalq og‘zaki ijodi namunalaridan foydalanishga
yetarli e‘tibor berilmaganligi; ―Ustoz-shogird odobi‖ an‘analaridan foydalanishda
mutafakkir olimlarning ijodiy namunalariga yetarli ahamiyat berilmaganligi;
amaliy bezak san‘ati yo‘nalishlaridagi kasb-hunar kollejlarida ―Ustoz-shogird
odobi‖ an‘analarining tashkil etilishi, o‘qitilishida pedagogic, psixologik jihatlari
qarab chiqilmaganligi kabilar dissertatsiya mavzusining dolzarbligini belgilayda va
dissertatsiya mavzusini ―Kichik mutaxassislar tayyorlashda ―Ustoz-shogird odobi‖
an‘analaridan foydalanishning ilmiy-uslubiy asoslari‖ deb nomlashga asos bo‘ldi.
-―Ustoz-shogird odobi‖ an‘analarining mazmuni, mohiyati va ulardan
foydalanishga oid zamonaviy qarashlarni aniqlash;
-―Ustoz-shogird odobi‖ an‘analarini o‘quvchilarga o‘rgatishda xalq og‘zaki
ijodi namunalaridan unumli foydalanilsa;
56
-o‘quvchilarga ―Ustoz-shogird odobi‖ an‘analarini o‘rgatish uchun
―Maxsus kurs‖ o‘quv dasturi ishlab chiqilsa;
-o‘quv-tarbiyaviy tadbirlar o‘tkazish orqali ―Ustoz-shogird odobi‖
an‘analaridan foydalanish jarayoni o‘rganilsa.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
