Samaraqand davlat universiteti

к

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA OʻRTA MAXSUS TAʼLIM VAZIRLIGI SAMARAQAND DAVLAT UNIVERSITETI

Roʻyxatga olindi: № _________________ 202_ yil “__”________

“TASDIQLAYMAN” SamDU rektori: _____________ R.I.Xalmuradov 202_ yil “__”________

Fundamental iqtisodiyot

FAN DASTURI

Bilim sohasi:	100000 – Gumanitar soha
Taʼlim sohasi:	140000 – Tabiiy fanlar
Taʼlim yoʻnalishi:	5230100 – Geografiya va iqtisodiy bilim asoslari

Fan/modul kodi FIM3006		Oʻquv yili 2021-2022	Semestr 3	ECTS – Kreditlar 6
Fan/modul turi Majburiy		Taʼlim tili Oʻzbek		Haftadagi dars soatlari 4
1.	Fan nomi		Auditoriya mashgʻulotlari (soat)	Mustaqil taʼlim (soat)	Mustaqil taʼlim (soat)
	Fundamental iqtisodiyot		30	30	120
2.	I. Fanning mazmuni Fanni oʻqitishdan maqsad - Fundamental iqtisodiyotning mazmun-mohiyati, vujudga kelishi va rivojlanishi bosqichlari, iqtisodiy bilimlarning nazariy asoslarini, iqtisodiyotning asosiy tushunchalari va kategoriyalarini, iqtisodiy qonunlar va tamoyillarini o’rgatish hamda ularni amalda tatbiq etish ko’nikmasini hosil qilish. Fanning vazifasi - Fan va taʼlim integratsiyasi mazmun mohiyatidan kelib chiqqan holda innovatsiyalarni taʼlim tizimiga keng jalb etish, zamonaviy axborot-kommunikasiya tizimidan keng foydalanish. II. Asosiy nazariy qism (maʼruza mashgʻulotlari) II.I. Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi: 1-mavzu. Fundamental iqtisodiyot faniga kirish. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti, vazifalari va uslublari. Iqtisodiyot va uning bosh masalasi. Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishi. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va vazifalari. Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar. Iqtisodiy jarayonlarni ilmiy o‘rganish usullari. 2-mavzu. Ishlab chiqarish jarayoni va uning natijalari. Iqtisodiy tizimlar va ularning turli modellari. Ishlab chiqarish omillari va ularning tarkibi. Doiraviy aylanishda ishlab chiqarish jarayoni. 3-mavzu. Iqtisodiy tizimlar va doiraviy aylanish. Mulkchilik munosabatlari. Ijtimoiy-iqtisodiyot taraqqiyot bosqichlarini bilishga turli xil yondashuvlar: tarixiy-formatsion, madaniylashish (sivilizatsiya) darajasi, texnika va texnologik darajasi, iqtisodiy tizimlar o‘zgarishi jihatidan yondashuv. Iqtisodiy tizim tushunchasi. Ishlab chiqarish jarayonining doiraviy aylanishi. Mulkchilik munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va turlari. O‘zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish maqsadi, yo‘llari va usullari. 4-mavzu. Tovar pul munosabatlarining rivojlanishi. Tovar xo‘jaligi va uning xususiyatlari. Pulning kelib chiqishi, mohiyati va vazifalari. O‘zbekistonda milliy valyuta – so‘mning muomalaga kiritilishi va uning barqarorligini mustahkamlash yo‘nalishlari. 5-mavzu. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va amal qilishi va uning O’zbekistondagi xususiyatlari. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrining mazmuni. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish yo‘llari. Ma’muriy-buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o‘tishning xususiyatlari. 6-mavzu. Talab va taklif. Bozor muvozanati. Bozorning vazifalari va bozor infratuzilmasi. Talab tushunchasi va talab qonuni. Taklif tushunchasi va taklif qonuni. Bozor muvozanati. Raqobatning mohiyati, shakllari va usullari. Narxning mazmuni va uning vazifalari. Narx turlari va ularning mazmuni. O‘zbekistonda raqobatchilik muhitining vujudga kelishi. 7-mavzu. Biznes va tadbirkorlikda texnologik va innovasion samaradorlik. Tadbirkorlik kapitali. Tadbirkorlik faoliyati tushunchasi, uning vazifalari va rivojlanish shart-sharoitlari. O‘zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning yanada erkinlashtirilishi va rag‘batlantirilishi. Tadbirkorlik faoliyatining shakllari, ularni tashkil etish va boshqarishning bozor tizimlari. Tadbirkorlik kapitali va uning harakati bosqichlari. Tadbirkorlik kapitalining aylanishi. Asosiy va aylanma kapital. Asosiy kapitalni takror ishlab chiqarish va undanfoydalanish samaradorligi. 8-mavzu. Iste’mol, jamg’arma va investisiyalar, iqtisodiy o’sish hamda milliy boylik. Iqtisodiy muvozanatlik va nisbatlar. Iste’molning mazmuni va uning turlari. Iste’mol fondi va iste’mol sarflari. Jamg‘arma va uning maqsadi. Iste’mol va jamg‘arma o‘rtasidagi nisbatning o‘zgarishi. Iqtisodiy taraqqiyotning mazmuni va ko‘rsatkichlari. Iqtisodiy o‘sish nazariyalari, konsepsiya va modellari. Iqtisodiy o‘sishning keynscha va neokeynscha modellari. Kobb-Duglas modelining mazmuni. Iqtisodiy muvozanat tushunchasi. Umumiqtisodiy va xususiy muvozanatlik. Turg‘un va muttasil rivojlanib boruvchi muvozanatlik. Iqtisodiy muvozanat darajasini aniqlash usullari. 9-mavzu. Milliy iqtisodiyot va uning ko’rsatkichlari.Yalpi ichki maxsulot, milliy daromad va yalpi talab va yalpi taklif. Ishlab chiqarish xarajatlari va foyda. Ish haqining shakllanishi va amal qilishi. Milliy iqtisodiyotning mazmuni va uning tuzilishi. Makroiqtisodiyot. Makroiqtisodiy tahlil va uning vazifalari. Asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar. Ijtimoiy takror ishlab chiqarish. Milliy mahsulotning iqtisodiy mazmuni va uning harakat shakllari. Yalpi talab tushunchasi va uning tarkibi. Yalpi talab egri chizig‘i. Yalpi talab miqdoriga ta’sir etuvchi omillar: iste’mol sarflaridagi o‘zgarishlar, investitsion sarflar, davlat sarflari, sof eksportdagi o‘zgarishlar. Yaratilgan mahsulot va daromadlarning taqsimlanish tamoyillari. Ish haqining iqtisodiy mazmuni. Ish haqini tashkil etish shakllari va tizimlari. Mehnat munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va kasaba uyushmalarining roli. 11-mavzu. Agrar munosabatlar: ijara haqi va renta. Qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishining xususiyatlari. Renta munosabatlari. Agrosanoat integratsiyasi va agrobiznes. O‘zbekistonda agrar islohotlarni amalga oshirish va yanada chuqurlashtirishning asosiy yo‘nalishlari. 12-mavzu. Yalpi ishchi kuchi, uning bandligi va ishsizlik. Iqtisodiyotda davlatning roli. Ishchi kuchining ijtimoiy-iqtisodiy mazmuni. Ishchi kuchini takror hosil qilish. Yalpi ishchi kuchining miqdor va sifat jihatdan aniqlanishi. Iqtisodiyotni tartibga solishning mohiyati va zarurligi. Iqtisodiyotni tartibga solishning klassik, monetaristik, keynscha nazariyalari. 13-mavzu. Pul muammolasi, kredit va banklar. Fiskal siyosat, davlat byudjeti va uning taqchilligi. Moliyaning mazmuni va ahamiyati. Moliyaviy munosabatlarning ob’ektlari va sub’ektlari. Moliyaning vazifalari. Moliya tizimi va uning bo‘g‘inlari. Pul muomalasi. Pul tizimi va uning tarkibiy qismlari. Muomala uchun zarur bo‘lgan pul miqdorini aniqlash va unga ta’sir etuvchi omillar.