Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

 

---

12 

 
1.2-Jadval
O’bekiston Respublikasida 1996-2000 yillarda atmosfera havosini 
ifloslantiruvchi moddalarning chiqarib tashlash ko’lami 
T/r 
Yillar
Aholi soni (ming 
nafar hisobida) 
Tashlanayotgan 
ifloslantiruvchi moddalar 
(ming tonna hisobida) 
Chiqindilar 
ko’lami (kg/bir 
odam hisobiga) 
1 
1996 
23007,2 
2173,7 
94,5 
2 
1997 
23560,5 
2344,1 
99,5 
3 
1998 
24953,9 
2120,5 
88,5 
4 
1999 
24582,8 
2220,9 
90,3 
5 
2000 
24650,4 
2267,5 
92,0 
 
1.3-Jadval
Atmosfera havosining ifloslanishining me’yor konsentratsiya chegarasi 
 
T/r
 
Ifloslantiruvchi 
moddalar 
Atmosfera havosini zaharli moddalar bilan 
ifloslanishining me’yoriy chegarasi (mg/m
3
) 
Bir 
martalik 
Bir kecha-
kunduz 
Oylik
Yillik
1 
Chang
0,5 
0,35 
0,2 
0,15 
2 
Korbonat angidrid 
5,0 
4,0 
3,5 
3,0 
3 
Oltingugurt (IV) 
oksidi 
0,5 
0,2 
0,1 
0,05 
4 
Azot (II) oksidi 
0,085 
0,06 
0,05 
0,04 
5 
Azot (IV) oksidi 
0,6 
0,25 
0,12 
0,06 
6 
Fenol
0,01 
0,007 
0,005 
0,003 
7 
Vodorod ftorid 
0,02 
0,011 
0,008 
0,005 

---

13 

 

 
Ular atmosfera havosini muxofaza qilishning chora-tadbirlarini ishlab 
chiqarishda unga moddiy, ma’naviy, siyosi, intelektual, uslubiy manbalarni 
safarbar qilish lozim va bu borada respublikamiz aholisini atmosfera havosi 
ifloslanishi bilan bog’liq bo’lagan ko’lamda sog’liqni muxofaza qilish borasida 
ko’pgina ishlar qilinganligini ta’kidlaganlar. Jumladan Respublika sog’liqni 
saqlash Vazirligi tomonidan atmosfera havosini ifloslantirilishining eng yuqori 
konsentrasiyasi belgilab qo’yilganligi ko’rsatilgan (1.3-jadval). 
Xullas atmosfera havosi tozaligini ta’minlashda quyidagi talablarga rioya 
qilish shartligi aytilgan: 
1.
Atmosfera havosini ekologik - huquqiy muxofaza qilish maqsadida ushbu 
muammolarning huquqiy tartibi bilan bog’liq ilmiy ishlarni rivojlantiruvchi 
qonunchilik tizimini kuchaytirish; 
2.
Transport vositalarining atmosferani ifloslantirish bilan bog’liq nazoratni 
qattiq kuchaytirish; 
3.
Fuqarolar o’rtasida ekologik qonunlarni kengroq targ’ib qilish; 
4.
Barcha tashkilotlar, korxonalar va muassasalar faoliyatida ekologik ekspertiza 
o’tkazish tartibi va talabini kuchaytirish lozim. 
2003 yilda ilk bor o’zbekiston Respublikasining Oliy va o’rta maxsus ta’lim 
vazirligi tomonidan oliy o’quv yurtlari uchun tavsiya etilgan A.Ergashevning 
«Umumiy ekologiya» darsligi bosmadan chiqdi. Unda ekologiya fanining tarixi, 
vazifalari, iqlim omillari va uning tirik organizmlarga turli-tuman ta’sir etishi, 
o’simlik va hayvonlarning hayotiy shakllari, inson ekologiyasiga, zamonaviy 
ekologik muammolar va ularning yechimiga oid chora-tadbirlar nazariy asoslangan 
va yetarli ma’lumotlar orqali talabalarga tushunarli qilib bayon etilgan. 
R.Egamberdiyev, R.Eshchanovlarning [26] O’zbekiston Respublikasi Oliy 
va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan universitetlar va pedagogik oliy o’quv 
yurtlarining talabalari uchun darslik sifatida tavsiya etilgan kitobida 
sayyoramizning 
havo 
qobig’iga, uni ifloslantiruvchi manbalar, uning 

---