Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

 

---

30 

 
3.1-rasm. Atmosfera havosining ifloslantirish manbalari 
 

---

31 

 
1999 yildan boshlab, sanoat, energetik va harakatlantiruvchi manbalardan 
chiquvchi iflos moddalarning hajmi kamaygan. Atmosfera havosiga stasionar va 
harakatlanuvchi manbalardan chiquvchi zaharli moddalar va gazlar to’g’risida 
asosiy ma’lumotlar quyida keltirilgan jadvallar (3.1-jadval) va rasmda (3.1-rasm) 
keltirilgan. 
3.1.-Jadval
1999-2004 yillarda O’zbekistonda Respublikasi bo’yicha ifloslantiruvchi 
manbalarning atmosferaga tashlanish dinamikasi (ming tonna hisobida) 
t/r 
Manbalar 
Yillar 
1999 
2000 
2001 
2002 
2003 
2004 
1 
Stasionarlar 
776,9 
755,5 
711,8 
729,4 
672,6 
646,5 
2 
Harakatlanuvchi 
manbalar 
1520,0 
1593,0 
1583,5 
1453,0 
1348,6 1310,9 
 
Jami: 
2296,9 
2348,5 
2250,3 
2182,4 
2021,2 1957,4 
Bu ma’lumotlardan ma’lum bo’ldiki, 1999 yilda atmosferaga jami bo’lib
2 296 900 tonna, shu jumladan 776,9 yoki 34% ga yaqin stasionar manbalardan 
ajralib chiqqan. 2004 yilga kelib atmosferaga tashlanayotgan chiqindilar miqdori 
14,8% ga, ya’ni 1 957 000 tonnaga kamaygan. Bu asosan sanoat va energetikada 
qayta o’zgartirishlar va qayta shakllantirishlar atmosfera havosini muxofaza qilish 
tadbirlarini bajarish yo’li bilan amalga oshirilgan. 
Shuni alohida aytish lozimki, 2004 yilda stansionar manbalardan ajralib 
chiqqan tashlandi moddalar (33%) 1999 yildagilari bilan bilan deyarli (33,8%) 
bo’lgan. Atmosferaga tashlanadigan ifloslantiruvchi moddalarning ingradiyenti 
bo’yicha 2004 yil 2000 yilga nisbatan deyarli bir chegarada bo’lgan. 2000/2004 
yillarda quyidagicha taqqoslangan: is gazi 50,3% / 50,9%, uglevodorodlar 14,5% 
/ 15,2%, oltingugurt ikki oksidi 16%, azot oksidlari 8,9% / 8,5%, qattiq moddalar 
6,1% / 6,6%, boshqa chiqindilar 3,6% / 3,4% bo’lgan. Ushbu davr mobaynida 
stasionar manbalardan chiquvchi moddalar orasida oltingugurt ikki oksidi (41,2%), 

---