Самарқанд иқтисодиёт ва

Умумий активлар рентабеллиги коэффициенти (Кур) фойда сўммасини (Ф) активларнинг умумий ўртача йиллик қийматига (Б) бўлиш йўли билан аниқланади, яъни:
Ф Кур = ;

Б

Ушбу кўрсаткич 1 сўм активларнинг бир йил давомида қанча фойда келтирганлигини ифодалайди. Унинг миқдори қанча юқори бўлса корхона ва инвестор учун шунча яхши. Аммо шуни инобатга олиш лозимки, биз фойда кўрсаткичини алоҳида аниқ ҳолда (ялпи фойда, соф фойда, солиқ тўлангунча фойда ва ҳ.к.) бермадик. Таҳлилнинг мақсадига қараб қайси соҳада фойданинг қайси кўрсаткичи муҳимлигини инобатга олган ҳолда унинг аниқ туридан фойдаланиш мумкин.
Умуман олганда, рентабеллик кўрсаткичлари уларни аниқлаш ва таҳлил қилиш йўллари муаллиф томонидан қатор адабиётларда ёритилган. Бу ерда фақат уларнинг айримларигагина тўхталиш мақсадга мувофиқдир.
Ўз маблағлари рентабеллиги коэффициенти (Кўр) бевосита инвесторлар манфаатини номоён қиладиган кўрсаткичлардан биридир. Ушбу кўрсаткични аниқлаш учун фойда сўммасини (Ф) ўз маблағларининг ўртача йиллик қийматига (Ўм) бўлиш кифоя. Бу учун қуйидаги формуладан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир:


186

Ф Кўр = ;

Ўм

Ушбу кўрсаткичнинг миқдори:

* бир сўм ўз маблағлари (инвестиция қиймати) бир йил давомида қанча фойда келтиришини;
* ўз маблағлари (инвестиция қиймати) неча йилда ўзининг қийматини тўлиқ қоплай олишини;
* уларнинг динамикасини, яъни фойда ёки ўз маблағларининг жадал ўсаётганлиги каби хулосаларни қилиш учун асос бўлади.
Ушбу кўрсаткичнинг миқдори қанча баланд бўлса корхона ва инвесторлар учун шунча яхши. Шу туфайли унинг доимий ўсиб боришини, ҳеч бўлмаганда камайишга йўл қўймаслигини таъминлаш лозим. Шундагина корхона инвестициясининг жозибадорлигини, унинг иқтисодий самарадорлигини оширишга мувоффақ бўлади.


Асосий ва айланма маблағлар рентабеллиги коэффициенти (Камр) фойда сўммасини (Ф) асосий ва айланма маблағларнинг ўртача йиллик қийматига (Ав, Ам) бўлиш йўли билан аниқланади, яъни қуйидаги формуладан фойдаланилади: