Самарқанд иқтисодиёт ва

183
Ўз маблағларининг қарамлик коэффициенти (Кўқ)ни аниқлаш ҳам юқоридаги Кбқ кўрсаткич сингари аниқланади, яъни четдан жалб қилинган маблағлар (Чжм) сўммасини ўз маблағлари сўммаси (Ўм)га бўлинади:

Чжм Кўқ = ;

Ўм
Ушбу кўрсаткичнинг миқдори ўрта ҳисобда 0,80-0,66 коэффициентга тенг бўлса яхши. Умуман олганда четдан жалб қилинган маблағлар улуши ўз маблағларининг учдан биридан (1/3) ошмаслиги керак. Акс ҳолда корхона кредиторларга қарам бўлиб қолади. Бунга ҳозирги шароитда йўл қўйиб бўлмайди.
Ушбу кўрсаткичнинг миқдори :
* молиявий салоҳиятдаги таркибий тузилишни;
* ўз маблағларининг қарамлик даражасини;
* шу икки кўрсаткичнинг ўзгариш суръатининг ҳолатини;
* корхонанинг кредиторларга қарамлик даражаси каби ҳолатларни аниқлаш имконини беради.
Ушбу кўрсаткич ҳам корхонага инвестиция қўйиш жозибадорлигини белгилайдиган кўрсаткичлар сирасига киради.


Ўз маблағларининг капиталлашганлик даражасини ифодаловчи коэффициент (Ккд) асосий воситалар ва оборотдан ташқари активлар сўммасини (Ав) ўз маблағлари сўммасига (Ўм) бўлиш йўли билан аниқланади. Бу учун қуйидаги формула тавсия қилинади:
Ав
Ккд = ;
Ўм
Ушбу кўрсаткичнинг миқдори асосида:
* ўз маблағларининг қанча қисми кўчмас мулкни ташкил қилиши;
* ўз маблағларининг оборотдан ташқари активлар билан таъминланиш даражаси қандайлиги;
* уларнинг динамикасини аниқлаб шу иккала кўрсаткичнинг ўзгариш суръати қандай даражада эканлиги;
* агар ушбу коэффициент миқдори камайиб борса ўз маблағларининг кўпайиши оборотдан ташқари активларга нисбатан жадаллигини ва ўз навбатида ўз маблағларининг оборот
184
активларига кўпроқ иштирок этиши каби ҳолатлар тўғрисида хулоса чиқариш мумкин.
Ушбу кўрсаткичнинг миқдори албатта 1 дон кам бўлиши лозим (Ккд < 1), чунки бу ҳолда ўз маблағларининг бир қисми айланма маблағларда ҳам иштирок этиш имконини беради. Акс ҳолда айланма маблағлар тўлиқ кредиторларга қарам бўлиб қолиши мумкин.Бу ҳозирги бозор муносабатлари шароитида анча хатарли. Шу туфайли бундай ҳолатга имкон қадар йўл қўймаслик лозим.