Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

ИПОТЕКА
- қарздорнинг кўчмас мулки билан таъминланган, қарз 
мажбуриятини акс эттирувчи қимматбаҳо қоғоз. 
КАЛЬКУЛЯЦИЯ (лат. calculatio - ҳисоблаш)
- бажарилган иш, тайёрланган 
маҳсулот, қабул қилинган моддий бойликлар қийматини аниқлаш, харажатларини 
гуруҳлаш усули. Калькуляция ёрдамида режаланган ва ҳақиқий қиймат 
солиштирилади, унинг натижасида иқтисодий тежамкорлик ишлари мақсадли амалга 
оширилади. Калькуляция ўтказилиши ва мақсадлигига қараб (режали, меъёрий) ва 
ҳисобот турларига бўлинади. Режали калькуляция - режа даврининг бошидаги 
харажатлар меъёри ва бошқа режали кўрсаткичлардан келиб чиққан ҳолда тузилади. 
Бу калькуляциянинг вазифаси қиймат бўйича режа топшириқларини белгилаш 
ҳисобланади.

---

415 
Капитал қўйилмалар
- бу хўжаликнинг такрор ишлаб чиқаришини 
кенгайтириш ҳамда унинг сифатини яхшилашга йўналтирилган харажатлар 
мажмуидир. Капитал қўйилмалар хажми корхоналарни қуриш, кенгайтириш, техник 
қайта жихозлаш ва унинг ишлаб чиқариш қувватларини сақлаш, шунингдек, ишлаб 
чиқариш мақсадларидаги асбоб-ускуна, транспорт воситалари ва бошқа асосий 
фондларни харид қилишнинг барча молиялаштириш манбалари ҳисобига қилинган 
харажатларнинг умумий суммасига нисбатан белгиланади.
КАССА ЛИМИТИ
- корхона кассасида доим бўлиши мумкин бўлган пул 
маблағларининг суммаси. Бу сумма кунлик майда харажатлар учун ишлатилади. Уни 
банк корхона билан келишган ҳолда шу корхона шароитини ҳисобга олиб 
белгилайди. Лимитдан ортиқ суммадаги меҳнат ҳақини тўлаш учун банкдан олинган 
кундан ташқари уч кунгача бўлган муддатда бўлиши мумкин. Назорат вақтида 
кассада сабабсиз лимитдан ортиқча пул маблағи аниқланса, 80-счетнинг кредитига 
ёзилади ва кассир қоидани бузган ҳисобланади. 
КАССИР
- касса пулни қабул қилиш, сақлаш ва бериш мажбурияти 
юклатилган жавобгар шахс. Кассир ёзма равишда моддий жавобгарлик ҳақида 
мажбуриятни ўзининг бўйнига олади. Кассир ўз иши жараёнида касса жараён-лари 
ҳақидаги низомга амал қилиши зарур. Пулни қабул қилиш ва беришда кассир 
корхона раҳбари ва бош бухгалтернинг имзолари билан тасдиқланган ҳужжатларга 
асосланади. Кассадаги пул маблағлари ҳисобини кассир кассанинг китобида олиб 
боради. 
КОНСИГНАТОР
- товарларнинг эгаси бўлмасада, товарлари мавжуд бўлиб, 
асосан, комиссион бошланғич босқичида фаолият юритади. Ўз идораси, шунинг-дек, 
қабул қилиш, қайта ишлаш ва товарларни сотиш биносига эга бўлади. 
КОНСИГНАЦИЯ
- товарларни хорижга сотишнинг комиссион шакли бўлиб, 
унга кўра товарларнинг эгаси (консигнант) у ердаги ўз комиссионерига 
(консигнаторига) товарлар партиясини сотиш учун жўнатади.