Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
 
 
 
 
 
 
2-MA’RUZA. BUXGALTERIYA BALANSI 
Reja: 

---

18 
1. Buxgalteriya balansi haqida tushuncha, uning tuzilishi, mazmuni va ahamiyati. 
2. Xo‘jalik mablag‘lari va ularning kelib chiqish manbalarini tasnifi. 
3. Xo‘jalik muomalalari ta'sirida balansda sodir bo‘ladigan o‘zgarishlar. 
4. Buxgalteriya balansi turlari. 
 
Tayanch so‘z va iboralar: 
balans, avans, aktiv, korxona aktivlari, balans qiymati, brutto-balans, 
kirish balansi, joriy balans, majburiyat, mehnat buyumi, mehnat vositalari, netto-balans, passiv. 
 
1. Buxgalteriya balansi haqida tushuncha, uning tuzilishi, mazmuni va 
аhamiyati 
 
Korxona va tashkilotlarda xo‘jalik faoliyatini boshqarish bevosita mablag‘larning holatiga, 
ulardan foydalanish darajasiga, mablag‘larning aylanish tezligiga bog‘liqdir. Balansni iqtisodiy 
jihatdan olganda xo‘jalik mablag‘larini joylanishi va tashkil topish manbalari bo‘yicha bir-biriga 
tengligini ta'minlaydi deb aytish maqsadga muvofiqdir. 
Mablag‘lar holatidagi o‘zgarishlar ularning turlari bo‘yicha buxgalteriya hisobi schyotlarida 
o‘z ifodasini topadi va har oyning oxirida har bir mablag‘ning oy davomidagi o‘zgarishi, oy oxiriga 
bo‘lgan qoldig‘i hisob-kitob qilinadi. Demak, buxgalteriya hisobi schyotlari mablag‘ turlari 
bo‘yicha mulk egasiga etarli ma'lumotlarni beradi. Lekin bu ma'lumotlarda mablag‘larning 
joylanishi ularni moddiy javobgar shaxslar bo‘yicha taqsimlanganligini ko‘rsatib beradi, ammo 
ularning qaysi mablag‘lar hisobiga tashkil qilinishi ham mulkdor uchun zaruriyati yuqori. 
Korxona va tashkilotlar mulkchilik shaklidan qat'iy nazar tegishli faoliyat ko‘rsatish 
jarayonida xom-ashyo bir turdan ikkinchi bir turga aylanadi. Buxgalteriya hisobida har bir 
mablag‘ning harakati turlari bo‘yicha hisob-kitob qilinadi va hisobot davri oxiriga mablag‘lar holati 
bo‘yicha to‘liq ma'lumotni olish imkoniyatini beradi. 
Buxgalteriya hisobida ifoda qilingan mablag‘lar harakati bo‘yicha mablag‘larning joylanishi 
va tashkil topish manbalari bo‘yicha ma'lumotlarni umumlashtirish maqsadida balans tuziladi.