Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
 
30
Wan Madznah Wan Ibrahim va Mohd Rizal Palil “Fundamentals of business accounting” Oxford university Press, 2014; 
254 bet. 

---

197 
9.Tayyor mahsulot (ishlar, xizmatlar) va uni hisobga olish vazifalari 
 
Tayyor mahsulot ishlab chiqarish va uni sotish xalq xo‘jaligi va aholining ehtiyoj- 
larini ta’minlashga qaratilgan har bir korxona ishlab chiqarish faoliyatining yakunlovchi 
bosqichi hisoblanadi. 
Tayyor mahsulot 
deb – korxonadagi barcha ishlov operatsiyalaridan o‘tib bo‘lgan, tayyor holga 
keltirilgan belgilangan davlat standarti va texnikaviy shartlarning barcha talablariga javob beradigan 
hamda texnika nazorati bo‘limi tomonidan qabul qilingan yoki buyurtmachilarga topshirilgan mahsulotga 
aytiladi. Uning tarkibiga buyurtmachi korxona-lar uchun bajarilgan ish, xizmatlar hamda ushbu 
korxonaga karashli ishlab chiqarishdan tashqari xo‘jaliklar uchun bajarilgan ish va xizmatlar ham kiradi. 
Korxona mahsulotni iste’molchilar bilan tuzilgan shartnomalar reja topshiriqlari asosida bozor 
talablarini o‘rganish kabi masalalarga katta e’tibor bergan holda ishlab chiqaradi. Sanoat mahsuloti natura 
va qiymat ko‘rsatkichida hisobga olinadi. Natura ko‘rsatkichlari mahsulotni ularning tabiiy 
xususiyatlariga karab, mivdori, soni va ogirligini tavsiflab beradi, 
bu 
ko‘rsatkichlardan tayyor 
mahsulotni miqdoriy jihatdan hisobga olish uchun foydalaniladi. Tayyor mahsulot (ish, xizmat) ni 
natura ko‘rsatkich-larining puldagi ifodasi uning qiymat ko‘rsatkichini ifodalaydi. 
Korxonalarda buxgalteriya hisobini tashkil qilish tizimida tayyor mahsulot, uni ortib jo‘natish 
vazifalariga quyidagilar kiradi: 
1.
Mahsulot (ish, xizmat) sotilishi bilan bog‘liq bo‘lgan hamma xo‘jalik 
operatsiyalarini hisobda to‘g‘ri va o‘z vaqtida aks ettirish; 
2.
Mahsulot (ish, xizmat) sotishda shartnomalar bajarilishi ustidan nazorat
urnatish; 
3.
Sotilgan mahsulotning assortiment va hajmi bo‘yicha hamda sotish rejasining 
bajarilishini nazorat qilish; 
4.
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish bilan bog‘liq bo‘lgan davr harajatlarini o‘z 
vaqtida aniq hisob-kitob qilish; 
5.
Sotilgan mahsulot uchun olingan tushumni aniq hisob-kitob qilish, foyda summa- 
sini to‘g‘ri aniqlash va boshqalar. 
Ushbu vazifalarning muvaffaqiyatli bajarilishi korxonaning bir maromda ishlashiga, ombor 
xo‘jaligi va mahsulot sotishni to‘g‘ri tashkil qilishga, xo‘jalik operatsiya-larining hujjatlarda o‘z vaqtida 
rasmiylashtirilishiga bog‘liqdir. 
«Tovar-moddiy zaxiralar» nomli 4-son BHMSga muvofiq (5.3-band)