Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Tahliliy funksiya.
Ishonchli va huquqiy asoslangan axborot korxona moliya-xo‘jalik 
faoliyatini tahlil qilishda ishlatiladi. Tahlil bu qabul qilingan qarorlar natijasida erishilgan yutuq va 
kamchiliklarni o‘rganish hamda u orqali natijalarni yanada yaxshilash maqsadida ichki–tashqi 
omillarni izlash jarayonidir. 
Hisob funksiyasi
korxona xo‘jalik faoliyati hujjatlar asosidagi yalpi, uzluksiz va o‘zaro 
bog‘langan ifodasidir. 
Buxgalteriya hisobiga bir nechta talablar qo‘yiladi, ular quyidagilardan iborat: 
Hisobning sodda va tushunarli bo‘lishi.
Sodda va hamma uchun tushunarli hisobni tashkil 
etishdan asosiy maqsad uni murakkablashuviga yo‘l ko‘ymaslik, hamda hisob ma’lumotlaridan 
keng xalq ommasi foydalana olishini ta’minlashdan iborat. 

---

14 
Hisobning rejaliligi.
Bu talab yuqorida aytib o‘tilgan soddalik talabi bilan chambarchas 
bog‘liqdir. Hisobda albatta zaruriy ma’lumot va ko‘rsatkichlarga ega bo‘lgan holda, hisob yuritish 
harajatlarini iloji boricha kamaytirib borish lozim. 
Hisobning aniq va to‘g‘riligi.
Bu talab negizida xo‘jalik faoliyatlarida kuzatish natijasida 
olingan ma’lumotlarni hujjatlarda aniq va to‘g‘ri qayd etish tushuniladi.
Hisob ishlarini o‘z vaqtida amalga oshirish
, ya’ni hisob ishlariga taalluqli har qanday 
hodisa sodir bo‘lganda, albatta o‘z vaqtida hujjatlarda aks ettirmoq zarur.
Hisob ko‘rsatkichlari bilan reja ko‘rsatkichlari birligi
. Korxona, muassasa, 
tashkilotlarda mulkchilik shaklidan qat’iy nazar o‘z oldiga joriy va kelgusi reja ko‘rsatkichlarini 
tuzib oladi. Xuddi shu ko‘rsatkichlar bilan hisob ko‘rsatkichlari birligi katta ahamiyat kasb etadi.
 
4.Buxgalteriya hisobining obyektlari va subyektlari 
 
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonunning oltinchi moddasiga binoan, buxgalteriya 
hisobining subyektlari bo‘lib,
davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, O‘zbekiston 
Respublikasida ro‘yxatga olingan yuridik shaxslar, ularning O‘zbekiston Respublikasi hududida 
hamda undan tashqarida joylashgan sho‘‘ba korxonalari, vakolatxonalari, filiallari va boshqa 
tarkibiy bo‘linmalari buxgalteriya hisobi sub’ektlaridir. Yuridik shaxs tashkil etmasdan tadbirkorlik 
faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslar, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, shuningdek 
chet el yuridik shaxslarining O‘zbekiston Respublikasi hududidagi vakolatxonalari, filiallari va 
boshqa tarkibiy bo‘linmalari qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hisob yuritadi hamda hisobot 
taqdim etadi. Kichik korxonalar 20-sonli «Kichik tadbirkorlik subyektlari tomonidan 
soddalashtirilgan buxgalteriya hisobi va hisobotni tuzish tartibi to‘g‘risida” deb nomlangan 
buxgalteriya hisobining milliy standarti asosida buxgalteriya hisobini soddalashtirilgan tartibda 
yuritadilar.
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonunning yettinchi moddasiga binoan, Aktivlar, 
majburiyatlar, xususiy kapital, zaxiralar, daromadlar, xarajatlar, foyda, zararlar va ularning harakati 
bilan bog‘liq xo‘jalik operatsiyalari buxgalteriya hisobining obyektlaridir. Buxgalteriya hisobi 
obyektlari sintetik va analitik hisoblarda yuritiladi.