Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
•
Moylash materiallari – 
bu texnik vositalarni ishlatishga ketadigan solidol, aftol va shu kabi 
moylar.
 
•
Ehtiyot qismlar – 
bu texnik vositalarning tarkibiy unsurlari ( porshen, gilza, ballon, kamera va 
boshqalar );
 
•
Qurilish materiallari 
– bu obyektlarni qurish, ta’mirlashda qullaniladigan materiallar (g’isht, 
taxta, sement va boshqalar);
 
•
Yem-xashaklar –
bu korxonalarning balansida turgan hayvonlarni saqlash, o’stirish, boqish uchun 
yetishtirilgan, sotib olingan omuxtalar, ko’kat o’tlar, silos, yontoq, samon va shu kabi yem-xashaklar.
 
•
Tara 
–
 
bu mahsulotlarni o’rashda, tashishda, saqlashda ishlatiladigan aktivlar ( butulka, bochka, 
yaщik , xalta va boshqalar ); 

Ishlab chiqarish zahiralariga yuqoridagilardan tashqari istesno tariqasida 

inventarlar va xo’jalik 
buyumlari, shuningdek o’stirishdagi va boquvdagi mollar ham kiradi. 
Ishlab chiqarish zahiralari ishlab chiqarishdagi roliga ko’ra asosiy va yordamchi zaxiralarga 
bo’linadi. 
Asosiy ishlab chiqarish zahirasi
deganda ishlab chiqariladigan mahsulotni asosiy komponentini 
tashkil etadigan xom - ashyo materiallar tushuniladi. Masalan, kolbasa ishlab chiqaruvchi korxona uchun 
asosiy xom-ashyo material bo’lib go’sht hisoblanadi. Qolgan materiallar, aytaylik, chesnok, qalampir, tuz, 
sirka, o’rash plyonkasi, shpagat va boshqalar ushbu korxona uchun yordamchi materiallar hisoblanadi. 
Xuddi shunday qurilish tashkilotida qurilish materiallari, transport korxonasida ehtiyot qismlar asosiy
ishlab chiqarish zaxiralari bo’lib xizmat qiladi. 
Ishlab chiqarish zahiralari hisobining vazifalari.
Ishlab chiqarish zaxiralari bo’yicha buxgalteriya 
hisobining asosiy vazifalariga quyidagilar kiradi: 
•
Ishlab chiqarish zaxiralarini ularning moxiyatini ochib beruvchi mezonlariga mos ravishda
xisobga olish; 

---

118 
•
Ishlab chiqarish zaxiralarini tugri turkumlash va guruxlarga ajratish; 
•
Ishlab chiqarish zaxiralarini tugri baxolash; 
•
Ishlab chiqarish zaxiralariga kilingan kushimcha xarajatlarni (tashib keltirish, boj va soliq 
to’lovlari, kurs o’rtasidagi farqlar, ustamalar, sertifikasiyalash va boshqalar) tugri xisobga olish, ularni uz 
vaktida sotib olingan zaxiralar tannarxiga (kiymatiga) yoki korxona xarajatlariga kiritish. 
•
Ishlab chiqarish zaxiralari xolati va xarakatini tugri, uz vaktida va tegishli boshlangich xujjatlar 
bilan rasmiylashtirish xisobga olish; 
•
Ishlab chiqarish zaxiralariga moddiy javobgarlikni ta’minlash, moddiy javobgar shaxslar 
tomonidan hisobotlarni tug’ri va o’z vaqtida tuzilishi, taqdim etilishini nazorat qilish; Ishlab chiqarish 
zaxiralari holati va xarakati bo’yicha moddiy javobgar shaxslarning hisobotlari ma’lumotlari va hisob 
ma’lumotlarini to’liq uyg’unligini ta’minlash; 
•
Ishlab chiqarish zaxiralarining butligini ta’minlash, buning uchun ularni belgilangan muddatlarda 
kayta ruyxatdan utkazish (inventarizasiya kilish), uning natijalarini tugri aniklash va xisobga olish; 
•
Mavjud ishlab chiqarish zaxiralaridan unumli foydalanish, buning uchun omborlarda meyeridan 
ortiq zaxiralarni saqlamaslik, ularni qo’shimcha nobudgarchiliklariga yo’l qo’ymaslik, keraksiz 
materiallarni sotish va uning natijalarini tugri xisobga olish; 
•
Ishlab chiqarish zaxiralarini asosli ravishda qayta baholash va uning natijalarini hisobda to’g’ri aks 
ettirish; 
•
Arzon baholi buyumlarning eskirishini to’g’ri hisoblash, to’liq eskirgan buyumlarni o’z vaqtida 
hisobdan chiqarish, ularni balans qiymatini hisobotda to’g’ri aks ettirish.