Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

"Debet" 
so‘zi lotincha bo‘lib "u qarzdor", 
"Credit" 
so‘zi esa "ishondi" degan ma'noni 
bildiradi. 
Debet
"Schyot nomi yoki raqami"
Kredit 
 
5-chizma. Schyotning tashqi ko‘rinishi. 
Schyotlarda mol-mulk va uning manbasining hisobot davri boshi hamda oxiridagi holati aks 
ettiriladi. Schyotlarga hisobot davrining boshiga ma'lumotlari buxgalteriya balansining aktiv va 
passiv qismlari moddalaridan olib yoziladi. Ushbu ma'lumotlar qoldiq yoki saldo deb ataladi. Ayrim 
hollarda ba'zi bir schyotlarda saldo bo‘lmasligi ham mumkin. Debet va kreditda aktiv yoki 

---

34 
passsivlarning tarkibidagi o‘zgarishlar aks ettiriladi. Hisobot davri ichida schyotning debet qismida 
yozilgan summalar debet oborot, kredit qismiga yozilgan summalarni kredit oborot deb ataladi. 
Buxgalteriya hisobi schyotlarini turkumlashdan asosiy maqsad amalga oshirilgan xo‘jalik 
muomalalarini umumlashtirish, olinadigan ma'lumotlarni soddalashtirishdan iboratdir. Shu bilan 
birga mablag‘lar harakati yuzasidan nazorat ishlarini to‘g‘ri tashkil 
qilishni ta'minlashdir. 
Buxgalteriya hisobi schyotlarining turkumlanishi 
Aktiv schyot (A) 
- bu aktivlarni aks ettirishga mo‘ljallangan schyot bo‘lib, unda iqtisodiy 
resurslarning qoldig‘i va ko‘payishi schyotning debetida, kamayish esa kredit bo‘yicha aks 
ettiriladi. 
Passiv schyot (P) 
- bu majburiyat va sarmoyani aks ettirishga mo‘ljallangan schyot bo‘lib, 
unda majburiyat va sarmoyaning qoldig‘i va ko‘payish schyotining krediti bo‘yicha, kamayish esa 
debet bo‘yicha aks ettiriladi. 
Kontr-aktiv schyot (KA) 
- bu u bilan bog‘lik bo‘lgan aktiv schyotning saldosidan 
chegiriladigan moliyaviy hisobotda aktivning sof qiymatini aks ettiruvchi schyotdir.