Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

138 
18-мавзу. ЛОЙИҲАЛАРНИ ЭКОЛОГИК ТАҲЛИЛ 
ҚИЛИШНИНГ АҲАМИЯТИ, МОҲИЯТИ ВА ВАЗИФАЛАРИ 
 
Режа: 
 
1. Экологик таҳлилнинг моҳияти 
2. Экологик таҳлилнинг вазифаси 
3. Экология бўйича лойиҳа ҳужжатларини тайёрлаш 
1. Экологик таҳлилнинг моҳияти 
Ҳозирги давр фан-техника тараққиётининг жадаллиги ва 
инсоннинг табиатга таъсири кучайганлиги билан ажралиб туради. 
Бу ҳолатни ҳисобга олган ҳолда микро ва макро кўламда 
тузилаётган лойиҳалардан ҳар бирининг экологик мувозанатга 
таъсири мустақил экологик экспертлар томонидан баҳоланиши 
шарт. Агар тижорат лойиҳалари экологик мувозанатга салбий 
таъсир этса, бундай лойиҳалар молиялаштирилмайди. Шу билан 
бирга давлат томонидан экологияни яхшилашга қаратилган 
нотижорат лойиҳалари ишлаб чиқилади. Бундай лойиҳаларнинг 
асосий мақсади фойда олиш эмас, балки экологик мувозанатни 
барқарорлаштириш ва аҳолининг саломатлигини мустаҳкамлашдан 
иборат. 
Халқаро нодавлат ташкилотлари, мисол учун, ЭКОСАН каби 
ташкилотлар маълум грант лойиҳаларини амалга оширади. Умуман 
олганда, экологик лойиҳалар грантлар, давлат бюджети ва 
ҳомийларнинг маблағлари ҳисобига амалга оширилади. Инвестиция 
лойиҳалар ҳам экологик таҳлилдан ўтказилиши талаб этилади. Агар 
лойиҳада экологик вазиятга (сувга, ҳавога, ўсимлик дунёсига ва 
бошқаларга) таъсир этувчи цех ёки асбоб-ускуналар бўлса, уларнинг 
экологияга таъсирини йўқотиш учун қўшимча лойиҳа-смета 
ҳужжатлари тузилади. Масалан, оддий транспорт воситаларини 
кўпайтириш янги трассалар қуришни тақозо этади. Бу эса ўз 
навбатида ландшафтнинг ўзгариши, аҳоли оқимининг ошишига 
олиб келади. Айрим ҳолларда шу жойнинг анъаналарига салбий 
таъсир кўрсатади. 
Саноат ишлаб чиқаришининг ривожланиши атроф-муҳит 
ҳавоси зарарли чиқиндилар билан ифлосланишига олиб келиши 
мумкин. Бундай ҳолларда бу салбий натижаларни самара 

---