Самарқанд давлат университети физика факультети умумий физика кафедраси Фан: “Электр ва магнетизм” 20-маъруза

Самарқанд давлат университети физика факультети умумий физика кафедраси Фан: “Электр ва магнетизм” 20-маъруза

Самарқанд давлат университети физика факультети умумий физика кафедраси Фан: “Электр ва магнетизм” 20-маъруза

Мавзу: “Электромагнит тебранишлар”

(2-курслар учун)

Маърузачи: доц.Р.М.Ражабов

Режа:

• Электромагнит тебранишлар. Ёпиқ тебраниш контури ва унда сўнмайдиган ва сўнадиган эркин электромагнит тебранишларнинг ҳосил бўлиши.
• Идеал тебраниш контуридаги сўнмайдиган электромагнит тебранишлар энергияси.
• Реал тебраниш контуридаги электромагнит тебранишлар тенгламаси (умумий ҳол).
• Идеал тебраниш контуридаги сўнмайдиган эркин электромагнит тебранишлар тенгламаси.
• Реал тебраниш контуридаги эркин сўнадиган электромагнит тебранишлар тенгламаси.
• Механик ва электромагнит тебранишлар орасидаги ўзаро аналогия.

1. Электромагнит тебранишлар. Ёпиқ тебраниш контури ва унда сўнмайдиган ва сўнадиган эркин электромагнит тебранишларнинг ҳосил бўлиши.

Электр занжиридаги электр ва магнит катталикларнинг (заряд, ток кучи, кучланиш, майдон кучланганлиги, магнт индукцияси ва бошқалар) вақт ўтиши билан даврий равишда ўзгариб туришига электромагнит тебранишлар дейилади. Бизга механика курсидан маълумки, механик тебранишларни ўрганишда тебраниш манбаи сифатида математик ёки пружинли маятникдан фойдаланилади. Шунга ўхшаш, электромагнит тебранишларни ўрганиш жараёнида, унинг манбаи сифатида оддий электр занжири - тебраниш контуридан фойдаланилади. Бу жараённи механик тебранишлар билан аналог ҳолда ўрганамиз.

R
L
C
Ўзаро кетма-кет ҳолда уланган индуктивлик ғалтаги L , конденсатор C ва актив қаршилик R дан ташкил топган электр занжирига реал тебраниш контури дейилади.
L
C
Актив қаршиликга эга бўлмаган (R = 0) тебаниш контурига идеал тебраниш контури дейилади.