Самарқанд давлат архитектура қурилиш

Rahbarlar 
yangi 
harakatlanuvchi
kuchlar ta’sirida biznes muhitida yuz 
berishi mumkin bo’lgan o’zgarishlar va 
an’analarini 
aniqlash 
uchun 
kuzatishlardan foydalanishi mumkin 

---

86 
3.4. Qaysi kompaniyalar kuchli yoki kuchsiz raqobat mavqeiga
ega bo’ladilar?
Tarmoqning raqobat tuzilmasini aniqlashning ikkinchi davri bu 
musobaqadosh kompaniyalarning bozor mavqeini aniqlashdan iborat. 
Tarmoq qatnashchilarining raqobat mavqeini aniqlash usullaridan biri 
«Strategik guruhlar kartasini yaratish»dir (rasm 3.4).
Aylana o’lchamlari raqobatchi guruhlar bozor ulushiga taxminan 
proporsional. Raqobatchilarning 
strategik guruhlari kartasini tuzish 
usuli har bir kompaniyaning 
tarmoqda 
egallagan 
mavqeini 
tasvirlaydi va bozorda ko’plab raqobatchilar mavjud bo’lib, ularni 
alohida mukammal o’rganish mumkin bo’lmaganda juda qo’l keladi.
Kompaniyalar raqobat mavqeini baholash uchun strategik 
guruhlar kartasini yaratish usulidan foydalanish.
Bir strategik guruhga 
kiruvchi kompaniyalar bir necha belgilari bilan bir-biriga o’xshashi 
mumkin: Tovarlar assortimentining va tovarlar tarqatilishi kanallarining 
o’xshashligi, bir xil vertikal integrasiyalashuv, iste’molchilarga bir xil 
xizmat va texnik yordamlarni ko’rsatish, bir xil tovarlar bilan 
xaridorlarni jalb etish, tovarlarni bir xil sifat va narxlarda sotish shular 
jumlasidan hisoblanadi. Tarmoqdagi raqobatchilar bir xil strategiyadan 
foydalanadigan bo’lsalar, ularni bitta strategik guruh deb qarash 
mumkin. Agar kompaniyalarning strategiyasi va bozor mavqei bir-
biridan farq qilsa, ularning har birini alohida strategik guruh deyish 
maqsadga muvofiq. 
Strategik guruhlar kartasini qo’rish va kompaniyalarni qaysi 
guruhga tegishli ekanligini aniqlash murakkab muammo emas. Buning 
uchun: 
 Kompaniyalarni bir-biridan farqlovchi raqobat xususiyatlari 
aniqlanadi.
Bunda narx va sifat ko’lamini (yuqori, o’rta, past), territorial 
qamrovni (mahalliy, regional, milliy va global kompaniyalar), vertikal 
integrasiya darajasini (qisman, to’liq yoki mavjud emas), tovar 
assortimenti ko’lamini (tor, keng), tovar tarqatilishi kanallarini (bitta, bir