Saliqlar ha`m saliqqa tartiw k. Qalenov, S. Ibragimova, A. Prenov

Yuridıkalıq ta'replerden ahnatug'in mu'lk salig'i stavkalan* 
 
To'lewshiler 
Salıq sahnatug'in 
bazag'a 
sahstirg'anda %lerde 
Salıq 
stavkasi 
 
Yuridıkalıq ta'repler 
5 
 
O'zi islep shig'arg'an tovarlar (jumis, 
xizmet-ler) eksportmin' erkin almastinlatug'in 
va-lyutadag'i bo'legi to'mendegi mug'darlardı 
qamtiytug'm eksportshi ka'rxanalar ushın 
(O'zbekistan Respublikasi Prezidentinin' 1997-
jıl 12-oktyabrdegi PP-1871-sanh Pa'rmani me-
nen tastiyiqlang'an shiyki zat tovarlan dızimin-
degilerden tisqan) 
 
 
Satıwdın’ uhwmalıq ko'leminde 15 
protsentten 30 protsentge shekem 
Belgilengen stavka 
30%ge pa'seytiriledı. 
 
Satıwdın’ uhwmalıq ko'leminde 30% 
ha'm onnan joqan 
Belgilengen stavka 
50%ge pa'seytiriledı 
 
Tu'sinik: Belgilengen mu'ddetlerde ornatilmag'an u'skeneler ushın mu'lk sali-
g'i eki ese ko'p mug'darda to'lenedı. 
Salıq  stavkasi  mu'lktin'  qayta  bahalaw  na'tiyjesindegi  qaldıq  qunina 
qollaniladı.  Qayta  bahalaw  maqsetinde  ka'rxanalardın’  tiykarg'i  qurallan  degen 
de to'mendegiler tu'siniledı: 
-
 
o'ziniti' tiykarg'i qurallan; -ornatilatug'in u'skeneler; 
-
 
tamamlanbag'an qunhs obektleri; 

---

77 
 
- uzaq mu'ddetke ijarag'a alinatug'in, sonnan uzaq mu'ddetli lizing 
boyinsha aling'an tiykarg'i qurallar. 
Tiykarg'i qurallar quni ha'r jıli 1-fevralg'a shekem tiykarg'i qurallardın’ 1-
yanvar  jag'dayina  qarap  qayta  bahalanadı.  Qayta  bahalaw  jumislanna  ka'rxana 
jetik, qa'nige ekspertlerdı shaqiradı. 
Jer  ushastkalan  ha'm  ta'biyattan  paydalanıw  obektlerinin'  quni  qayta 
bahalanbaydı. 
A'meldegi  Salıq  nizamshihg'ina  muwapiq  to'mendegi  yuridıkalıq 
ta'replerdın’ mu'lkine Salıq sahnbaydı: 
•
 
kommertsiyalıq  ernes  sho'lkemlerdın’  mu'lkine  (isbilermenlik  xizmeti 
ushm paydalanilatug'in mu'lkinen tisqan); 
•
 
xalıq ta'limi ha'm ma'deniyat saraylan ushın paydalanarug'in mu'lkke; 
•
 
u'y-jay,  kommunal  xojahg'i  ha'm  basqa  da  uhwma  puqaralıq  a'hmiyetke 
iye qalalıq xojaliqtm' mu'lkine; 
•
 
mayrplardın’  ja'ma'a't  birlespeleri  «Nuraniy»  fondı  ha'm  «0'zbekistan 
shernobilshilan»  birlespesinin'  mu'lkinde  bolg'an,  jumisshilannin'  uhwma 
saninin' keminde 50%in mayiplar quray-tug'in yuridıkalıq ta'replerdın’ mu'lkine; 
•
 
jan'adan  du'zilgen  yuridıkalıq  ta'replerdın’  mu'lkine,  dızimnen  o'tken 
waqittinan baslap eki jıl dawaminda; 
Mu'lk  sahg'i  esaplap  shig'ilıp  atirg'anda  Salıq  sahnatug'in  baza 
to'mendegilerdın’ qunina qarap kemeyttiriledı: 
•
 
Salıq  to'lewshinin'  balansmda  bolg'an  u'y-jay,  kommunal  ha'm  sotsialliq 
ma'deniy taraw obektlerinin'; 
•
 
ta'biyatti  qorg'aw,  sanitariyalıq-tazalaw  maqsetinde  ha'm  o'rtke  qarsi 
qa'wipsizlikti ta'miyinlew ushın paydalanilatug'in obektlerdın’; 
•
 
O'zbekistan  Respublikasi  Ministrler  Kabinetinin'  qaranna  muwapiq 
toqtatilıp qoyilg'an o'ndıris fondlannin'; 
•
 
qalalıq jolawshilar transportmin'; 
•
 
jol  xojahg'i  ka'rxanalan  ha'm  birlespelerinin'  jollardı  sazlaw  ha'm  saqlaw 
jumislannda ba'nt bolg'an transport qurallannm'; 
•
 
Salıq  to'lewshinin'  balansinda  bolg'an  ha'm  de  isbilermenlik  xizmetinde 
paydalamlmay atng'an puqaralıq qorg'amw ha'm a'skeriy a'hmiyetke iye bolg'an 
obektlerdın’; 
•
 
lizingke  aling'an  mu'lktin',  lizing  sha'rtnamasinin'  ha'reket  etıw 
mu'ddetine; 
•
 
sirt  el  kredıti  esabinan  satip  aling'an  a'sbap-u'skenelerge,  usı  kre-dıtti 
o'tew mu'ddetine, biraq bes jıldan artiq bolmag'an mu'ddetke. 
Yuridıkalıq  ta'repler  byudjetke  to'lemler  summasin  esap-sanaq  jihndag'i 
mu'lktin'  ortasha  jılliq  qaldıq  quninan  ha'm  belgilengen  Salıq  stavkasinan  kelip 
shng'ip g'a'rezsiz ra'wishte esaplaydı. 
Byudjetke  ag'imdag'i  to'lemlerdı  to'lew  ha'r  aydın’  20-ku'ninen  ke-
shiktirmey, jılliq Salıq summasimn' 1/12 bo'legi mug'dannda to'lenedı. 
Birinshi  sherek,  yarim  jıl,  9  ay  ha'm  jıl  tamamlang'anda  to'lew-shiler 
g'a'rezsiz  ra'wishte  mu'lk  salig'm  o'sip  banwshi  juwmaq  penen  esap-sanaq 
da'wirinde  mu'lktin'  ortasha  qaldıq  quninan  kelip  shig'ip,  esaplap  shig'adı  ha'm 

---

78 
 
esap-sanaq da'wirinen keyingi aydın’ 25-ku'ninen, jıl juwmaqlari boyinsha jılliq 
finans  esabin  tapsinw  mu'ddetinen  keshiktirmey  obekt  jaylasqan  jerdegi  Salıq 
organlanna belgilengen formada usıniladı. Mu'lk sahg'inin' esaplang'an summasi 
esap-sanaqti  tapsinw  ushın  belgilengen  ku'nnen  keshiktirilmey  to'lenedı. 
Waqtinda  to'lenbese,  ha'r  bir  keshiktirilgen  ku'n  ushm  esaplang'an  Salıq 
summasma  sahstirg'anda  0,05  protsent  mug'dannda  penya  (finanslıq  ja'riyma) 
qollaniladı. 
O'nimlerdı  eksport  etetug'm,  eksportshi  ka'rxanalar  mu'lk  sahg'inin'  esap 
sanag'in  tapsinp  atirg'anda  eksport  etiletug'm  o'nim  (jumis,  xizmet)  ge  tiyisli 
mag'hwmatti tapsiradı. 
Artiqsha  to'lengen  Salıq  summalan,  eger  salıqlar  ha'm  jiyimlar  boyinsha 
byudjetke qarizi bolmasa, to'lewshinin' jazba arzasma muwapiq to'lemler esabma 
o'tkeriledı ha'm 30 ku'n ishinde ka'rxanag'a qaytanladı.