Saliqlar ha`m saliqqa tartiw k. Qalenov, S. Ibragimova, A. Prenov

7.2. Yuridıkalıq ta'replerden almatug'm mu'lk salig'in to'lewshiler, 
Salıq obekti, bazasi, stavkalan ha'm salıqtan jen'illikler. Salıqti 
byudjetke to'lew mu'ddetleri 
 
 Salıq  mzamshilig'ina  tiykarlang'an  mu'lk  salig'imn'  to'lewshileri  bolip, 
Salıq sahnatug'in mu'lkke iye bolg'an yuridıkalıq ta'repler esaplanadı. 
 Salıq sahw maqsetinde yuridıkalıq ta'repler degende, menshiginde, xqjalıq 
ju'rgiziwinde yamasa basqanwinda mu'lkke iye bolg'an ha'm o'z minnetlemeleri 
boyinsha  mu'lki  menen  juwap  bere  alatug'm  ha'm  de  o'z  aldma  balansqa  ha'm 
esap-sanaq betine iye bolg'an xojalıq ju'rgiziwshi subektler tu'siniledı. 
 Salıqqa  tartıwdın’  aynqsha  rejimi  ornatilg'an  ayinm  tu'rdegi  ka'rxanalar, 
yag'niy: 
-birden-bir jer salig'in to'lewshi awil xojalıq o'nimin islep shig'anwshilar; 
-birden-bir salıq to'lewshi mikrofirma ha'm kishi ka'rxanalar; 
-sawda ha'm uhwma awqatlamw ka'rxanalan ha'm de kommertsiyalıq ernes 
sho'lkemler ushın olardın’ tiykarg'i xizmeti boyinsha mu'lk sahg'ina tartilmaydı. 
Eger  Salıqqa  tartıwdm'  aynqsha  rejimi  ornatilg'an  yuridıkalıq  ta'repler 
xizmetinin'  tiykarg'i  tu'ri  menen  bir  qatarda  basqa  da  xizmet  tu'rleri  menen 
shug'illansa,  olar  o'z  aldma  esap-sanaq  ju'rgiziwleri  ha'm  mzam  hu'jjetlerine 
muwapiq mu'lk salig'in to'lewleri kerek boladı. 
Yuridıkalıq  ta'replerden  ahnatug'in  mu'lk  salig'imn'  obekti  bolıp,  tiykarg'i 
qurallar (sonnan finanslıq ijara (lizing) sha'rtnamasi boyinsha ahng'an qurallan), 
materiallıq  ernes  aktivler,  tamamlanbag'an  qunhs  obektleri  ha'mde  belgilengen 
mu'ddette iske tu'sirilmegen a'sbap-u'skeneler qum esaplanadı. 
Yuridıkalıq  ta'replerden  ahnatug'in  mu'lk  salig'imn'  Salıqqa  tartıw  bazasi 
bolıp: 
-  tiykarg'i  qurallardın’  ortasha  jıllıq  qaldıq  qum  (sonnan  finanslıq  ijara 
(lizing)  sha'rtnamasi  boyinsha  ahng'an  tiykarg'i  qurallar);  -materiallıq  ernes 
aktivlerdın’ ortasha jıllıq qaldıq qum; 
-belgilengen  mu'ddetlerde  tamamlanbag'an  qunhs  obektinin'  ortasha  jıllıq 
qum; 
-  normativ  mu'ddetlerde  ornatilmag'an  u'skenelerdın’  ortasha  jıllıq  qum 
esaplanadı. 

---

76 
 
Yuridıkalıq  ta'replerden  ahnatug'in  mu'lk  salig'imn  stavkalan  ha'r  jih 
keyingi  finans  jih  ushın  tastryiqlanatug'in  tiykarg'i  makroekonomikalıq 
ko'rsetkishler  prognozi  ha'm  ma'mleketlik  byudjet  parametrleri  haqqmdag'i 
O'zbekistan  Respublikasi  Prezidentinin'  qaran  tiykannda  belgilenedı.2010-2013 
jıllarda  yuridik  ta`replerdin`  mu`lk  salıq  stavkası  3,5  payız  bolıp  kelgen  bolsa, 
2014-2015-jıl        1-yanvardan  baslap  yuridıkalıq  ta'replerden  ahnatug'in  mu'lk 
salig'i  stavkasi  4  protsent  mug'dannda  belgilengen,  2016  1-yanvardan  baslap 
yuridıkalıq  ta'replerden  ahnatug'in  mu'lk  salig'i  stavkasi  5  protsent  mug'dannda 
belgilengen. Bunın` na`tiyjesinde byudjetke qosımsha 5,5 mlrd summ qosımsha 
qarjı tu`siriliwi ku`tilmekte. (7.01-keste). 
A'meldegi  ta'rtipke  muwapiq  mu'lk  salig'i  stavkasina  o'zgerisler  kirgiziw 
huquqi tek Ministrler Kabinetine berilgen. 
O'nimdı  eksport  etıwshi  ka'rxanalarg'a  berilgen  jen'illik  (sawda)  da'ldalshi 
ka'rxanalarg'a  sonday-aq,  erkin  almastinlatug'in  valyutag'a  shiyki  zat  tovarlan  - 
paxta  talasi,  jip  gezleme,  lint,  neft,  neft  o'nimleri,  gaz  kondentsati,  ren'li  ha'm 
qara metallardı eksport etetug'in o'ndıris ka'rxanalan na berilmeydı. 
7.01-keste