“Сайлов тушунчаси ва унинг ёшлар фаолиятидаги тутган ўрни” Андижон давлат университети

“Сайлов тушунчаси ва унинг ёшлар фаолиятидаги тутган ўрни”
Андижон давлат университети
Сайлов – мамлакатнинг сиёсий-ижтимоий ҳаётидаги энг муҳим сиёсий жараёнлардан бири. Ҳар бир сайловчининг овози замирида мамлакатнинг эртанги куни, авлодлар келажаги ва фуқароларнинг ижтимоий-сиёсий ҳақ-ҳуқуқлари мужассам.
Шу боисдан бугунги кунда сайлов қонунчилиги миллий кадриятларимиз ва давлатчилик тарихимиз асосида, фуқароларнинг сиёсий ҳуқуқ, эркинлиги ва манфаатларини таъминлаш ҳамда халқаро ҳуқуқнинг умум эътироф этилган тамойиллари ва ривожланган хорижий давлатларнинг илғор тажрибаларини инобатга олган ҳолда ишлаб чиқилган.
Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига мувофиқ фуқаролар жамият ва давлат ишларини бошқаришда бевосита ҳамда ўз вакиллари орқали иштирок этиш ҳуқуқига эгадирлар. Бундай иштирок этиш ўзини ўзи бошқариш, референдумлар ўтказиш ва давлат органларини демократик тарзда ташкил этиш йўли билан амалга оширилади. Фуқароларнинг давлат органларини демократик тарзда ташкил этишдаги иштироки, асосан, сайловларда намоён бўлади. Эркин ва бевосита сайловлар орқали фуқаролар ўзи муносиб билган шахсларни ҳокимият органларига сайлайди, уларга нисбатан ўз муносабатини билдиради ҳамда давлат бошқарувини амалга оширишда иштирок этадилар.
Бундан кўринадики, аҳолисининг 50 фоизини 30 ёшгача ёшлар ташкил қилиётган Ўзбекистонда эркин демократик сайловларда ёшларнинг иштироки салмоқли аҳамият касб этади. Сайловларда асосан сайлов кунигача 18 ёшга тўлган фуқаролар қатнашишлигини инобатга оладиган бўлсак, мамлакатимизда ўтказиладиган сайловларда ёшларнинг ўрни беқиёс эканлигини кўришимиз мумкин. Ҳуқуқий демократик давлат ва адолатли фуқаролик жамиятини қуришда, янги Ўзбекистонда янгича фикрлаш ва дунё қарашни фуқароларда, айниқса, ёшлар орасида шакллантиришда сайловларнинг ахамияти беқиёс эканлигини, ёшларга тушинтириш даврнинг ўзи тақозо этмоқда.
Сайлов тизими - демократик жамият сиёсий тизимининг муҳим қисми бўлиб, фуқароларнинг сайлаш ва сайланишдан иборат ҳуқуқини амалга ошириш жараёнида юзага келадиган ижтимоий муносабатлар йиғиндисини англатади. Ушбу тушунча давлатнинг сайлаб қўйиладиган органларини шакллантириш тартиб-таомилларини ҳам ўз ичига қамраб олади. Халқаро тажрибада сайлов тизимининг мажоритар, пропорционал ва аралаш турлари фарқланади.