Said ahmad – mahoratli so‘z ustasi

“qosh – ko‘zlari popukdek” jumlasi bilan ko‘rsatib berilgan. “Qosh – ko‘zlari popuk” jumlasi qizlarga nisbatan qo‘llanadi. Adabiyotning qaysi davriga e’tibor bermang, qosh – ko‘zning chiroyliligi faqat qizlargagina xos. Qanchadan – qancha shoirlar qizlarning qosh va ko‘zlarini tasvirlab she’rlar bitganlar. Yozuvchi esa bu jumla orqali qizlarning emas, balki yigitning chiroyli husnini ko‘rsatib bergan. “Popukdek” so‘zi bejirim, chiroyli degan ma’nolarni bildirishini hisobga olsak, yigitning hamma havas qiladigan, qizlar bir ko‘rsa, aql-u hushidan ayrilib qolar darajadagi chiroyli ekanligini anglash qiyinchilik tug‘dirmaydi.

“Supa ustida pashshaxona ichida Tursunboy barq urib yotipti” jumlasida ham adibning so‘z qo‘llash mahoratiga beixtiyor tan beramiz. Adib “barq urmoq” iborasi orqali Tursunboyning yosh, kelishgan ekanligini ham ko‘rsatib bergan. Chunki barq urish yosh nihollarga, o‘simliklilarga nisbatan ishlatiladi. Adib iboraning ushbu ma’nosini Tursunboyga nisbat berganligi natijasida uning yoshligini va kelishganligini o‘quvchining o‘zi anglab oladi.

Yuqoridagi fikrlar mashhur adibimiz Said Ahmadning ijodiga oid bo‘lgan qisqacha mulohazalar sanaladi. Said Ahmad asarlarini o‘qiyotganimizda har bir so‘zning ishlatilishiga e’tibor beradigan bo‘lsak, adib asarlarining mazmun – mohiyatini anglab olish qiyin bo‘lmaydi. Chunki adib har bir so‘zini o‘ylab, ma’nosini anglagan holda o‘z asarlarida qo‘llagan.

Urokov Xasan Ulmasovich