Sa'diyning «Guliston» asari matni bilan ishlash

Muslihiddin Sa’diy podshohlarning yuksak insoniy sifatlarga ega bo’lishlarini orzu qiladi. Elu yurt hukmdori sifatida e’tirof etilgan inson quyidagi fazilatlarni o’z qiyofasida namoyon eta olishi maqsadga muvofiqdir: adolatli, tadbirli, g’ayratli, shijoatli, fahm-farosatli, bilimdon, dono, ziyrak, oliyjanob, saxovatli, jasur, mard hamda fuqarolariga nisbatan g’amxo’r bo’la, shuningdek, do’st bilan dushmanning farqiga bora olish. Muayyan mamlakat fuqarolariga yetakchilik, boshchilik qilayotgan podshohlarning yuqorida qayd etilgan fazilatlar egasi bo’lishlari hayotiy zaruriyatligini muallif ibratli hikoyatlar misolida ochib beradi.

• Asarda ushbu o’rinda quyidagi hikoyat keltiriladi: “Kunlardan bir kuni ov chog’ida mulozimlar No’shiravoni Odilga kabob tayyorlab berishmoqchi bo’libdilar. Biroq o’zlari bilan olishgan masalliqlar ichida tuz yo’q edi. Mulozimlar bir xizmatkorni ov uyushtirilayotgan manzilga yaqin qishloqdan tuz olib kelgani jo’natadilar. No’shiravon xizmatkorga shunday deydi: «Tuzning bahosini to’lab ol, toki tekinga olish odat qatoriga kirib, qishloq xarobalikka yuz tutmasin». Mulozimlar undan so’radilar: «Shu zig’irdek narsadan qishloqqa qanday zarar yetadi?» No’shiravon shunday javob berdi: «Avvalda olamda zulm oz edi, keyinchalik har bir kelgan odam bir oz bir ozdan qo’shdi, natijada zulm hozirgi darajasiga kelib yetdi».

Fuqaroning bog’chasidan sulton uzsa bir olma,

Fuqaroning bog’chasidan sulton uzsa bir olma,

Navkarlari qo’poradi daraxtlarning ildizin.

Zo’rlik bilan beshta tuxum ola qolsa podshoh,

Askarlari sixga tortar tovuqlardan besh yuzin»

Alloma podshohlarning adolatli bo’lmog’larini nihoyatda muhim deb hisoblaydi. Hukmdorning ushbu sifatga ega bo’lishi mamlakatda tinchlik, fuqarolar o’rtasida o’zaro ahillik, hamjihatlilikni tarkib topishiga zamin hozirlashini alohida qayd etadi. Adolatli sulton hukmronlik qilayotgan mamlakatda xalq yurtboshidan ibrat oladi, uningdek ish yuritishga harakat qiladi. Mazkur o’rinda Muslihiddin Sa’diy quyidagi misralarni keltiradi: