Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

I 
i
NH, 
O
K o‘rinib turibdiki, ammiakdan tashqari dezaminlanishda yog‘ 
kislotasi, oksikislota, to‘yinmagan yog‘ kislotasi va ketokislota hosil 
bo‘ladi. Ammo odam va hayvon to‘qimalarida ko‘pincha oksidlanish 
yo‘li bilan dezaminlanish sodir b o iib , u ikki xil b o ia d i: bevosita va 
bilvosita (transdezaminlanish).
203

---

R
L- va D-aminokis-
lotalar oksidazalari 
R 
j_j 
q
... 
........► 
C = NH
!
R
C H - N H .
C = O 
+ N H
COOH
FAD
F A D H , 
C O O H
C O O H
Bevosita oksidlanishli dezaminlanish. Bu jarayon peroksiso- 
malarda joylashgan L- va D-aminokislota oksidazalari ishtirokida 
boradi. L-aminokislota oksidazalari koferment sifatida FMN, 
D-aminokislota oksidazalari esa FAD tutadi. Reaksiya quyidagicha 
kechadi:
1 
-bosqichda iminokislota, 2-bosqichda esa ketokislota hosil boMadi 
va N H 3 ajrab chiqadi. Oksidazalaming qaytarilgan kofermentlari 
bevosita kislorod bilan oksidlanishi mumkin, natijada vodorod 
peroksidi hosil boMadi. U esa katalaza ta ’sirida suv va kislorodga 
parchalanadi. Oksidazalar dezaminlovchi degidrogenazalar ham deb 
yuritiladi.
L-aminokislota oksidazalarining faolligi D-aminokislota oksida- 
zalariga nisbatan pastroqdir; ulaming ta ’sir etish pFI optimumi 10 ga 
teng, bunday pH qiymati esa fiziologik sharoitda boMmaydi. Taxmin- 
larga ko‘ra, L-aminokislotalarning bir qismi ichak bakteriyalari 
izomerazalari ta’sirida D-aminokislotalarga aylanib, so‘ngra to ‘qi- 
malarda dezaminlanishga uchraydi. Umuman olganda bevosita 
oksid- lanish y o ii bilan dezaminlanish amin g ‘ruhi o ‘zgarishida 
kam oTin egallaydi.
Bilvosita oksidlanishli dezaminlanish. Aminokislotalar deza- 
minlanishining asosiy y o ‘li transdezaminlanish yoki bilvosita deza- 
minlanishdir. Bu jarayon ham 2 bosqichdan iborat bo‘lib, I bosqichi 
transaminlanish
deyiladi va bu bosqichda glutamat hosil boMadi 
(har qanday aminokislota, masalan: a-ketoglutarat bilan reaksiyaga 
kirishsa), II bosqichi esa aynan shu glutamatning bevosita oksidlanish 
yo‘li bilan dezaminlanishidir.
204

---