Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

7.6. Am inokislotalam ing safarbarlanishi
Hujayra ichi va qon zardobida doimiy erkin aminokislotalar 
fondi mavjud hamda u aminokislotalami kirish va ishlatilish 
tezligidan dalolat beradi. Erkin aminokislotalar fondi ekzogen (oziq) 
oqsillarining parchalanishidan, endogen oqsillarning parchalanishi 
hamda yangidan sintezlangan aminokislotalardan hosil bo‘ladi.
Aminokislotalar ichakdan so‘rilib, darvoza venasi orqali jigarga 
o ‘ tgandan so ‘ ng, ulaming anchagina qismi qon orqali butun 
organizmga tarqalib, turli fiziologik maqsadlarda foydalanishdan 
tashqari, bu a ’zoda qator o ‘zgarishlarga uchraydi. 
Jigarda 
aminokislotalar tananing xususiy oqsillari va qon plazmasi 
oqsillari sintezidan tashqari, maxsus azot tutuvchi birikmalar - 
purin va pirimidin nukleotidlari, kreatin, siydik kislotasi, NAD va
199

---

boshqalar sintezida foydalaniladi. Jigar, shu bilan birga, almashtirib 
bodadisan am inokislotalar sintezi va transaminlanish tufayli azotni 
qayta taqsimlash y o ‘li bilan organizmda erkin aminokislotalarning 
balanslangan fondini ta ’minlaydi.
So‘rilgan am inokislotalar birinchi navbatda, to ‘qima oqsillari, 
fermentlar, gormonlar va boshqa biologik faol birikmalar sintezi 
uchun foydalaniladi. Aminokislotalarning bir qismi parchalanishga 
uchrashi natijasida oqsillar almashinuvining oxirgi mahsulotlari 
(C 0 2, H20 , NH 3) hosil bodadi va energiya ajrab chiqadi (7.6-rasm).
U glevodlar
Lipidlar
Xolin
Kreatin
Peptid lar (glutation. anserin, karnosin va 
Boshqa A M K
boshqalar)
Porfirintar (gern, Hb. sitoxrom lar va boshqalar)
Oqsillar (fermentlar. gormonlar, antitana- 
chalar va boshqalar)
Nikotinamid, NAD
Hosilalari (katexolam inlar. tiroksin va 
boshqalar)
Biogen am inlar 
M elaninlar
a - K etokislotalar (a-oksikislotalar) —►
_^ C'fX J.U r»
Purinlar, pirim idinlar 
2 
2
Ammiak
Siydikchil