Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

|
|
 
il 
OH 
CH. 
, 
, 
Y o g‘ kislota
Fosfat kislota <
0
1
o = = P — o
I
O — CH, - CH, — N '(C H 3),
X o lin
Seramidlarda y o g ‘ kislota amid b o g ‘ i bilan b o g ‘ langan, gidroksil 
g ‘ ruhlar esa boshqa radikallar bilan b o g ‘ lanishi mumkin. Seram idlar 
ular tarkibiga kiruvchi y o g ‘ kislota radikallari bilan farqlanadi. 
Odatda, ular 18 dan 26 gacha uglerod atom ini saqlagan uzun zanjirli 
y o g ‘ kislotalaridir.
Sfingom ielinlar. Seram id m olekulasidagi O H - g ‘ ruhiga xolin
bilan b o g ‘ langan fosfat kislota birikishi natijasida sfingom ielin hosil 
b o ‘ ladi. Sfingom ielinlar — m ielin va m iya hujayralari, nerv to ‘ qimasi 
asosiy komponentlaridir. Sfingom ielinlar g lisero fosfolip id la r kabi 
am fifil xususiyatlarga ega, u bir tomondan y o g ‘ kislota radikali va 
sfingozinning alifatik zanjiriga b o g ‘ liq b o is a , ikkinchi tomondan 
fo sfo rilxo lin polyar qism iga b o g iiq .
G likolipidlar. Seram idlar — lipidlarning asosiy g ‘ ruhi b o ig a n
glikolipiddir. Seramid gidroksil g ‘ ruhidagi vod orod turli u glevod
fragm entlari bilan almashinishi mumkin, bu glik olip id n in g m a’ lum 
bir sinfga tegishliligini b elgilayd i. G likolip idlar asosan nerv t o ‘ qim asi 
hujayralari membranasida joylashadi. U lam ing «s e re b ro zid la r» va 
«g a n g lio z id la r » deb nomlanishi qaysi to ‘ qimadan birinchi marotaba 
ajratilganiga bogMiq b o ia d i.
S e re b ro zid la r. Serebrozidlar tarkibida m onosaxaridlar saqlaydi. 
Tarkibida galaktoza saqlovchi serebrozidlar k o ‘ p tarqalgan (galakto- 
serebrozid), glyukoza saqlovchilar (glyu k oserebrozid) kam tarqalgan. 
Serebrozidlar kam uchraydigan y o g ‘ kislotalam i saqlaydi, masalan, 
galaktoserebrozid frenozin serebron kislotasini saqlaydi, uning tar­
kibida 24 uglerod atom ini saqlovchi 2-gidroksikislota bor.
117

---

Sfingozin
OH
O 
H 
II
CH, - (C H ,)„ - CH = CH - CH - CH - N - C - CH(OH) - (CH,),, - CH,
Yog' kislota
Galaktoza <
CH,OH
HO
O - C H ,
H 
OH
Galaktoza 
Glyukoza
Sfingozin
O-CH, - CH - CH - CH=CH— ►
H 
OH 
| 
| —*-(CH2) |2-CH,
NH OH
C = 0
I
R
N-atsetilneyramin kislota
Gematozid (gangliozid) 
Gangliozid
G lobozidlar. G lo b o zid la r serebrozidlardan o ‘ zin in g tarkibida 
sera- mid bilan b o g ‘ langan bir necha u glevod qoldiqlari b o rligi bilan 
farqlanadi: