Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

0 ‘t tosh kasalligini davolash. 
Tosh hosil bo‘ lishining boshlang‘ ich 
bosqichida dori vositasi 
sifatida xenodezoksiholat kislotadan 
foydalanish mumkin. Bu o ‘ t kislota o ‘ t pufagiga tushgandan so‘ ng 
xolesterol cho‘ kmalarini asta-sekin eritadi (xolesterinli toshlar), 
lekin bu jarayon sekin, bir necha o y boradi.
6.13. Dislipoproteinem iyalar. giperxolesterolem iya va 
aterosklerozning rivojlanishi
Dislipoproteinemiyalar — qonda L P almashinuvining buzilishi, 
demak, 
LP 
tashuvchi 
lipidiar 
almashinuvining 
buzilishidir. 
Dislipoproteinemiyalar ko‘ pincha bir turdagi L P konsentratsiyasinin 
ko‘ payishi yoki bir necha turdagi L P miqdorining bir vaqtda ortishi 
bilan namoyon bo‘ ladi. Hozirgi vaqtda dislipoproteinemiyalarning * 
bir necha tasnifi mavjud (6.5-jadvalj.
163

---

6.5-jadval
D is lip o p ro te in e m iy a la r
D islip op ro tein em iya turi 
va nom i
Genetik nuqson
1 L ipid almashinuvining 
o ‘zgarishi
1 tur (L P -lip a z a irsiy 
y ctish m o vch ilig i)
LP-lip aza strukturasi- 
ning nuqsoni; A p o C -II 
strukturasi nuqsonli
Qonda X M va Z J P L P f, 
ateroskleroz havfi y o ‘ q, 
gipertriglitserolem iya
II tur 
(o ila v iy
g iperxo lesterolem iya)
Z P L P retseptorlari 
nuqsoni y o k i apo 
B-100 geni mutatsiyasi
Z P L P konsentratsiyasiL 
giperxolesterolem iya, 
barvaqt 
ateroskleroz, 
ksantomatoz
III tur
(o ila v iy g ip erlip idem iya , 
qondan q o ldiq
lipoproteinlarni 
chiqarishning o ‘ zgarish i)
A p o E strukturasida 
nuqson. retseptorlar bi- 
lan bog'Ianm aydigan 
apo E, izoshakllari 
sintezi
Q old iq X M , ZJPLP. 
O Z L P , Z P L P konsen- 
tratsiyasining f, giper­
xolesterolem iya, giper­
triglitserolem iya. ilk ate­
roskleroz, ksantomatoz
I V v a V tur (o ila v iy
g ipertrigl itserolem iy a)
Genetik geterogen 
kasalliklar g'ruh i; 
Giperinsulinem iya 
natijasida Z J P L P hosil 
b o iis h in in g k o ‘ payishi
ZJPLP, Z P L P konsen- 
tratsiyasining 
T
gip er­
triglitserolem iya, o ‘ rta 
darajadagi g iperxo les­
terolem iya, ateroskle­
roz, glyu kozaga tole- 
rantlikning
pasayishi,
csantomatoz
Xolesterol va uchatsilglitserollar almashinuvining buzilishi keng 
tarqalgan. Xolesterol almashinuvining buzilishi ko'pincha giper- 
xolesterolemiyaga va keyinchalik ateroskleroz rivojlanishiga olib 
keladi. Aterosklerozda arteriya devorlarida xolesterol to‘ planishidan 
aterosklerotik pilakchalar hosil boMadi.
Aterosklerotik pilakchalar tomirdagi endoteliy hujayralarini 
buzadi, shunday joylarda tromblar hosil bo‘ ladi. Ateroskleroz —
poligen kasallik. Ateroskleroz rivojlanishining asosiy sabablaridan 
biri — bu ovqat tarkibida qabul qilinayotgan xolesterol, uning sintezi 
va organizmdan chiqarilishi o ‘ rtasidagi balansning buzilishidir. X o - 
lesterolning organizmdan chiqarilishi chegaralangan - 1,2-1,5 g/sut
164

---

ortmaydi, n oto'g'ri ovqatlanganda ovqat bilan qabul qilinayotgan 
miqdori bundan ko'p boMishi mumkin, shuning uchun yosh ortgan 
sayin sekin-asta xolesterol organizmda to'planadi. Ateroskleroz 
rivojlanishida 
asosiy 
omil 
bo‘ lib, 
xolesterol 
almashinuvida 
qatnashuvchi oqsil va fermentlaming genetik nuqsoni hisoblanadi.