Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari

10.8. Dumalatib Rezba o‘yish

 

Dumalatib  rezba  o‘yish  metall  kesish  emas,  balki  bosim  ostida  amalga  oshiriladi.  Bu 

usulda  material tolasi  kesilmaydi,  rezba  o‘yuvchi  plashkalar  yoki  roliklar  ta’siri ostida  plastik 

deformatsiyalanadi, ushbu plashka va roliklarning chiqiqlari ishlov beriladigan metallni ezadi. 

Bunday usulda hosil qilingan rezba tekis, toza va zichlangan sirtga ega bo‘ladi. 

Rezba sovuq holatda dumalatib o‘yiladi. Buyum materiali rezba sifatiga katta ta’sir qiladi: 

plastik  materiallardan  tayyorlangan  buyumlarda  yuqori  sifatli  rezba    hosil  qilinadi;  qattiq 

materiallarda rezba, ayniqsa yirigi katta yuklanish

 

bilan quvvatli dastgohlarda o‘yiladi. 

Dumalatib rezba o‘yishning ikkita usuli mavjud: 

1.

 

Yassi dumalovchi plashkalar yordamida (10.5-rasm). 

2.

 

Dumalovchi roliklar yordamida (ularni ba’zan dumaloq plashkalar deb ham ataladi, 10.6-

rasm). 

Yassi  plashkalar  yordamida  rezba  o‘yishda  polzunga  qo‘zg‘aluvchi  plashka 

mahkamlanadigan maxsus dastgohlar 

 

 

.

 

 

10.5-rasm YAssi dumalovchi plashkalar yordamida rezba o‘yish 

 

10.6-rasm. Roliklar yordamida rezba o‘yish: 

a - 

bitta rolik yordamida; 

6 — 

vintli ariqchali ikkita rolik 

yordamida; 

v — 

qalqali ariqchali ikkita rolik yordamida 

 

qo‘llaniladi, dastgohning konstruksiyasiga ko‘ra polzun plashka bilan vertikal, gorizontal yoki 

qiya tekislikda ilgarilanma-qaytma harakatlanadi. Rezba o‘yishning mashina vaqti 

]

[

1

мин

i

n

t

a



 

bu  yerda 

p  — 

polzunning  minutiga  ikkilamchi  yurishlari  soni, 

i

  —zagotovkaning 

plashkalar orasidan dumalab o‘tishlari soni. 

Diametri 5 mm dan 25 mm gacha bo‘lgan rezbalar bitta rolik bilan tokarlik va revolverli 

dastgohlarda o‘yiladi. 

---