S sh. Xabibullayev, S. A. Djumayev defektoskopiya va diagnostika


II bob. DEFEKTLAR TURLARI, MASHINALARNING



Download 5,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/51
Sana09.06.2022
Hajmi5,15 Mb.
#646456
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51
Bog'liq
defektoskopiya va diagnostika

II bob. DEFEKTLAR TURLARI, MASHINALARNING 
ISHONCHLILIGI VA SIFATI
Jihozlarning texnik holati ularning nuqsonlari soni, xavfliligi 
darajasi bilan aniqlanadi. 
Nuqson
– bu alohida olingan detallarning bir-biriga mos kel-
masligi yoki texnik hujjatlarda keltirilgan talablarga texnik tizim 
mos kelmasligidir.
Nuqsonlar joylashganiga qarab ichki (yashirin) va tashqi tur-
larga bo‘linadi. 
Tashqi nuqsonlar
– ko‘pincha vizual holatda aniqlanadi
, ichki 
nuqsonlar
– buzib yubormaydigan usullar bilan nazorat qilish bi-
lan aniqlanadi. 
Nuqsonlar shakliga ko‘ra hajmiy va tekislik holatda bo‘ladi. 
Hajmiy nuqsonlar avvalgi shakllarning og‘ishida yoki ularning 
o‘zgarishida hosil bo‘ladi, tekislik turidagi nuqsonlar yoriqlar yo-
ki botiq maydonlar ko‘rinishida hosil bo‘ladi. Kelib chiqishiga 
ko‘ra nuqsonlar 
sanoat
va 
ishlab chiqarish
turlariga bo‘linadi. Sa-
noat nuqsonlari – metallurgiya sohasida jismlarga boshqa shakl-
dagi ishlov berish chog‘ida paydo bo‘lishi mumkin, texnologik 
nuqsonlar – detallarni tayyorlashda paydo bo‘ladi. Bunday 
nuqsonlar amalda jihozlarning dastlabki ishlatilishi chog‘ida – 
ishga tushirilishida hosil bo‘lishi mumkin. 
Ekspluatatsion (ishlatilish jarayonidagi) nuqsonlar
– ishlatilish 
chog‘ida ayrim yedirilishlarni ta’mirlashdan keyin, ayrim buzi-
lishlarda va texnik xizmat ko‘rsatish bilan ta’mirlashning noto‘g‘ri 
bo‘lishida yuzaga kelishi mumkin. Tajribalarda shular ma’lum 
bo‘lmoqdaki, jihozlarni ishlatish jarayonlarida ayrim nuqsonlar-
ning yig‘ilib qolishi va yaroqsizlik holatiga olib keladigan quyida-
gi asosiy sabablarni ajratib ko‘rsatish mumkin:
– bo‘ylama yoriqlar, ruxsat etilgan kuchlanishlar ta’sirida ji-
hozlar elementlarining deformatsiyalanishi va buzilishi;
– ta’sirlashib turadigan sirt ishqalanishi natijasida hosil 
bo‘ladigan mexanik yemirilishlar;
– gaz yoki suyuqlik oqimining ta’sirida paydo bo‘lgan erro-
zion-kavitatsion (yemiriluvchan – qavatlanuvchan) shikastlanish;
– ishlatilish faktorlari va vaqt o‘tishi bilan materiallar xossala-
rining zaiflashishi;


7
– ishqalanish, kuchlanishlar ta’sirlarida yemirilish natijasida 
yemiriluvchan-mexanik shikastlanish, metall va qotishmalarning 
yemirilishi va hokazo.
Nuqsonlar xavflilik darajasiga asosan yuqori darajali (kritik), 
o‘rtacha darajali (ahamiyatli) va kam ahamiyatli bo‘ladi. Yuqori 
darajali nuqsonlar – deb, xavfsizlik choralariga ko‘ra agregatlar-
ning ishlatilishi mumkin bo‘lmay qolishiga aytiladi. O‘rtacha 
ahamiyatli nuqsonlarga – agregatning ishlatilishiga sezilarli dara-
jada ta’sir qilmaydigan va uning ko‘p muddatli ishlatilishiga ta’sir 
qiluvchi nuqsonlar kiradi. Kam ahamiyatli nuqsonlarga – agre-
gatlarning ishlatilish muddatiga va kerakli joyda ishlatilishiga 
amalda ta’sir qilmaydigan nuqsonlar kiradi. 
Mashinalarni qo‘llanilishi bo‘yicha ishlatilish yaroqlilik daraja-
sini aniqlovchi xossalarining yig‘indisi – bu uning sifatidir. Bu xos-
salar ishlatilish ko‘rsatkichi (quvvati, yoqilg‘ini sarflashi, tezligi, 
ishlab chiqaruvchanligi va hokazo), tejamkorliligi, texnikaviy liligi, 
estetik ko‘rsatkichi va ishonchliligi bilan tavsiflanadi.
Ishlatiladigan mashinalarning ishonchliligi avvalambor ular-
ning texnik holati bilan aniqlanadi. GOST 27.002–83 bo‘yicha 
ishon chlilik – berilgan sharoitlarda va ishlatilish rejimida kerakli 
funksiyalarni bajara oladigan xossalarga ega bo‘lishi va o‘zining 
barcha parametrlarini ishlatilish muddatida keraklicha saqlay 
olish likdir. 

Download 5,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish