S sh. Xabibullayev, S. A. Djumayev defektoskopiya va diagnostika



Download 5,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/51
Sana09.06.2022
Hajmi5,15 Mb.
#646456
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   51
Bog'liq
defektoskopiya va diagnostika

5.2. Oqib ketuvchi joyni topish
Terminlar, oqib ketuvchi joyni topishni aniqlashtirish, oqib 
ketishning miqdoriy baholash. 
Oqib ketuvchi joyni topish usuli
– singib kiruvchi moddalar bi-
lan buzmasdan nazorat qilish usuliga kiradi. Oqib ketuvchi joyni 
topish, buzmasdan nazorat qilish turi, nuqsonli tirqish va yoriqlari 
bo‘lgan konstruksiyalar va buyumlardagi nuqsonlarni singib kiruv-
chi moddalar bilan aniqlash usulidir. Oqib ketish-germetik 
bo‘lmagan ulangan yerlardan suyuqlikning chiqishi yoki umuman 
olganda suyuqlikning yo‘l topib oqib ketuvchi kanaldir. Oqib chi-
qish to‘siqsiz va g‘ovakli bo‘ladi. Oqib ketishni germetiklik termi-
ni bilan almashtirilsa ham bo‘ladi. Barcha quvur tarmoqlari (neft, 
gaz, suv va boshqalar) mustahkamlilikka va germetiklikka tekshi-
rilishi zarurdir.
Germetiklik
– suyuqlik, gaz, bug‘ kabilarning konstruksiyalar-
ning nuqsonli devorlaridan chiqishidir. Absolyut germetik kon-
struksiyalar bo‘lmaydi, chunki oqib ketish umuman bo‘lmagan 
konstruksiyalarda ham ularga namunaviy moddalarning qanday-
dir to‘siqlarda singib kirishi aniq diffuzion jarayonlar bilan bog‘liq. 
Shuning uchun gaz yoki suyuqlik moddalarning singib kirishi ju-
da kam bo‘lgan konstruksiyalar germetik hisoblanadi.
Konstruksiyalarning germetikliklari quyidagi hollarda buziladi:
– materialning texnologik muhit bilan kimyoviy ta’sirida;
– mexanik shikastlanishlar, ishlatilayotgan elementlarning 
yedi ri lishi va ulangan yerlarning yemirilishi;
– payvandlangan yerlarning va metallarning korroziyalani-
shida;
– kichik bosimlarning oshib ketishi yoki harorat deformatsi-
yalarining yuzaga kelishida normal holatda yopilgan bog‘lanmalar-
ning ochilib ketishida va oqib ketishlarida;
– konstruksion materiallar xossalarining degradatsiyalanishida 
(asosiy metallni va zich qotirilgan joylarini).
Suyuqlik ishlatilganida oqib ketishning miqdorini aniqlash 
uchun namuna modda sifatida vaqt birligi ichida oqib ketadigan 


30
yerdan singib o‘tuvchi suyuqlik hajmidan foydalaniladi. Namuna 
sifatida gazsimon moddalar ishlatilganida miqdoriy baholash quv-
vat birliklarida olinadi.
Konstruksiyalarning germetikligini nazorat qilishda uning to-
monlarida bosimlar farqi tashkil etiladi. Gazning miqdori Q 
(N•m) quyidagi formula bilan aniqlanadi:


p

V
,
bu yerda: p – 
gaz bosimi

Pa
 
yoki N/m
2
;
V – gaz hajmi, m
3
.
Oqib chiquvchi Gaz oqimi Q, Vt, vaqt birligidagi gaz miqdo-
riga teng – t:
Q
q
t
pV
t


.
Oqim quvvat birligida o‘lchanishining fizik ma’nosi shundaki, 
bosimning hajmga ko‘paytmasi – gazda zaxiralangan energiya 
o‘lsa, energiyaning vaqt birligida o‘zgarishi esa quvvatdir.
Gazlar aralashmasidagi har bir komponentning konsentratsi-
yasi – 
γ

qiymatini ushbu komponent miqdorini – q
k
gaz miqdori 
– q ga nisbati bilan topiladi:
γ

= q
k
 / q
Aralashmaning va uning barcha komponentlari bilan egallan-
gan hajm doimiy qiymatga ega, shuning uchun:
γ
K
K
K
p V
pV
p
p
=
=
.
Bu yerdan esa:
r
k
 = 
γ
k
•r
bu yerda:
r
k
– gaz aralashmasidagi parsial bosim, ya’ni bu shun-
day bosimki, gazlar aralashmasidagi aynan shu komponent barcha 
hajmni egallaydi.

Download 5,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish