S. M. Masharipov X. S. Tadjiyeva tibbiy kimyodan amaliy mashg’ulotlar uchun darslik



Download 8,51 Mb.
bet67/68
Sana26.03.2022
Hajmi8,51 Mb.
#511663
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   68
Bog'liq
5.Тиббий киме дарслик

YUMB eritmalarining turg‘unligi
Ma’lum sharoitda YuMB eritmalarida zollarga о‘hshab zarrachalarni yiriklashishi - koagullanish kuzatiladi. Lekin zollardan farqli ravishda YuMBlarning yashirin koagullanish jarayoni sekin va uzoq о‘tadi. Ba’zida aniq koagullanishga о‘tmasdan ham tuzlanish va jele holatiga о‘tish boshlanadi.
Tuzlanish – erigan moddani oz miqdorda qо‘shilgan neytral tuzlar ta’sirida chо‘kishi. Kolloidlarni chо‘ktirish uchun juda oz miqdorda elektrolit kerak bо‘lsa (mmol/l), YUMB ni chо‘ktirish uchun deyarli tо‘yingan elektrolit eritmasi kerak bо‘ladi. YUMB eritmasidan tuzlanish yо‘li bilan moddani chо‘ktirish zollarni koagullanishidan katta farq qiladi.
Tuzlanishning sababi YUMB makromolekulalari va erituvchi о‘rtasidagi solvat bog‘lar uzilishi bilan bog‘liq. Bu jarayon desolvatlanish deb nomlanadi. Bu YUMB ning eruvchanligi sekin asta pasayishi va oxirigi oqibat chо‘kishga olib keladi. Elektrolitning tuzlantirish ta’siri uning ionlarini solvatlanish darajasi bilan tо‘g‘ridan tо‘g‘ri bog‘liq. YUMB ning koagullanishini eletrolitning ikkala ioni ham chaqiradi. Tuzlanishga nafaqat elektrolit ionlari, balki har qanday erituvchi va YUMB ning eruvchanligini kamaytiruvchi moddalar olib keladi. Masalan, atseton va spirt jelatinni suvli eritmasidan osonlik bilan chо‘ktiradi, chunki ular suv bilan osonlikcha bog‘lanib jelatin zarrachalarini suvsizlantiradi. Tuzlantirish qobiliyati bо‘yicha elektrolitlar liotrop qatorga joylashtiriladi:
Anionlar qatori:
C2O42-> SO42->CH3COO-> CI-> Br -> I-> CNS-
Kationlar qatori:
Li+> Na+> K+> Rb+> Cs+> Mg2+> Ca2+> Sr2+> Ba2+
Ionlarni tuzlantirish xususiyati keltirilgan qatorlarda chapdan о‘ngga kamayib boradi. Ba’zida YuMB ni uni eritish xususiyati kamroq bо‘lgan suyuqlik quyib ham chо‘ktirishadi. Bitta polimerning eruvchanligi makromolekulalari uzunligiga bog‘liq. U qanchalik uzun bо‘lsa, eruvchanligi shuncha kam bо‘lib, chо‘kishi shuncha oson bо‘ladi. Polimerlarning shu xususiyatini polidispers sistemalarni tahlilida ishlatishadi. Kо‘pincha YuMB ning aniq koagullanishi jele hosil bо‘lishi bilan boradi. Bunda chо‘kma hosil bо‘lmay butun sistema bor hajmida jele holatiga о‘tadi.
Jele va jele hosil bо‘lish jarayoni atrof muhitni о‘rganishda katta ahamiyatga ega. Gо‘sht, tvorog, qatiq, kisel, marmelad jele holatidagi oziq-ovqatlardir. Harorat, pH о‘zgarishi, tuzlar ta’sirida koagullanishning yana о‘ziga xos turi koatservatlar hosil bо‘lishi yuz beradi.
Koatservatlanishning tuzlanishdan farqi shundan iboratki, chо‘kma hosil bо‘lmasdan, sistema ikki fazaga bо‘linadi. Bu fazalarning biri YuMB ning erituvchidagi eritmasi bо‘lsa, ikkinchisi erituvchining YuMB dagi eritmasidir. YuMB miqdori kо‘proq bо‘lgan eritma tomchilarga aylanib, yiriklashib boradi. Koatservatlanishning ahamiyati mikrokapsulalar ishlab chiqarish texnologiyasi bilan keng rivojlana boshladi. Masalan, farmatsevtikada dori moddalarni atrofdagi ta’sirlardan chegaralash uchun ishlatishadi. Dorining qobig‘i uning ustida adsorblangan koatservatlangan polimer tomchilaridan iborat.

Download 8,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish