S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

Viruslar  va  zarar keltiruvchi dasturlarni tarqatish  kanallari.
 
Kompyuterlar  va  korporativ  tarmoqlami  himoyalovchi  samarador 
tizimni  yaratish  uchun  qaerdan  xavf tug‘ilishini  aniq tasaw ur etish 
lozim.  Viruslar  tarqalishning  juda  xilma-xil  kanallarini  topadi. 
Buning ustiga eski usullarga yangisi qo‘shiladi.
Tarqatishning  klassik  (mumtoz)  usullari.
  Fayl  viruslari  dastur 
fayllari  bilan  birgalikda  disketlar  va  dasturlar  almashishda,  tarmoq 
kataloglaridan, Web- yoki FTP -  serverlardan dasturlar yuklanishida 
tarqatiladi.  Yuklama  viruslar  kompyuterga  foydalanuvchi  zaharlan- 
gan disketani  diskovodda qoldirib,  so‘ngra operatsion tizimni  qayta 
yuklashida  tushib  qoladi.  Yuklama  vims  kompyuterga  viruslaming 
boshqa  xili  orqali  kiritilishi  mumkin.  Makrokomanda  viruslari 
MicroSoftWord,  Excel,  Access  fayllari  kabi  oils  hujjatlarining 
zaharlangan fayllari almashinishida tarqaladi.
177

---

Agar  zaharlangan  kompyuter  lokal  tarmoqqa  ulangan  bo‘Isa, 
virus  osongina  fayl-server  disklariga  tushib  qolishi,  u  yerdan  kata- 
loglar  orqali  tarmoqning  barcha  kompyuterlariga  o‘tishi  mumkin. 
Shu  tariqa  virus  epidemiyasi  boshlanadi.  Virus  tarmoqda  shu  virus 
tushib  qolgan  kompyuter  foydalanuvchisi  huquqlari  kabi  huquqqa 
ega  ekanligini  tizim  ma’muri  unutmasligi  lozim.  Shuning  uchun  u 
foydalanuvchi  foydalanadigan  barcha  kataloglarga  tushib  qolishi 
mumkin.  Agar  virus  tarmoq  ma’muri  ishchi  stansiyasiga  tushib 
qolsa, oqibati juda og‘ir bo‘lishi mumkin.