S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

1.3. Xavfsizlik siyosati
Axborot  xavfsizligi  siyosati  (yoki  xavfsizlik  siyosati)  -  
tashkilotning maqsadlari va vazifalari hamda xavfsizlikni ta’minlash 
sohasidagi  tadbirlar  tavsiflanadigan  yuqori  darajadagi  reja.  Siyosat 
xavfsizlikni  umumlashgan  atamalarda,  spetsifik  detallarsiz  tavsif- 
laydi.  U  xavfsizlikni  ta’minlashning  barcha  dasturlarini  rejalash- 
tiradi.  Axborot  xavfsizligi  siyosati  tashkilot  masalalarini  yechish 
himoyasini yoki ish jarayoni himoyasini ta’minlashi shart.
Apparat  vositalar  va  dasturiy  ta’minot  ish  jarayonini 
ta’minlovchi  vositalar  hisoblanadi  va  ular  xavfsizlik  siyosati 
tomonidan  qamrab  olinishi  shart.  Shu  sababli  asosiy  vazifa  sifatida 
tizimni  (jumladan  tarmoq  xaritasini)  to‘liq  inventarizatsiyalashni 
ko‘zda  tutish  lozim.  Tarmoq  xaritasini  tuzishda  har  bir  tizimdagi 
axborot  oqimini  aniqlash  lozim.  Axborot  oqimlari  sxemasi  axborot 
oqimlari  biznes-jarayonlami  qanchalik  ta’minlayotganini  ko‘rsatishi 
mumkin hamda axborotni himoyalash va yashovchanligini ta’minlash 
uchun  qo‘shimcha  choralami  ko‘rish  muhim  bo‘lgan  sohani 
ko‘rsatishi  mumkin.  Undan  tashqari  bu  sxema  yordamida  axborot 
ishlanadigan  joyni,  ushbu  axborot  qanday  saqlanishi,  qaydlanishi, 
joyini o‘zgartirishi va nazoratlanishi lozimligini aniqlash mumkin.
Inventarizatsiya  apparat  va  dasturiy  vositalardan  tashqari 
dasturiy  hujjat,  apparatura  hujjatlari,  texnologik  hujjat  va  h.  kabi 
kompyuterga  taalluqli  bo‘lmagan  resurslami  ham  qamrab  olishi 
shart.  Ushbu  hujjatlar  tarkibida  tijoratni  tashkil  etish  xususiyatlari 
to‘g‘risidagi  axborot bo‘lishi mumkin va bu hujjatlar buzg‘unchilar 
foydalanishi mumkin bo‘lgan joylami ko‘rsatadi.
Axborot  xavfsizligi  siyosatini  aniqlashda  quyidagilar  amalga 
oshirilishi lozim:
1. 
Axborot  xavfsizligi  sohasida  amal  qilinadigan  hujjatlar  va 
standartlami  hamda  axborot  xavfsizligi  siyosatining  asosiy  nizom- 
larini aniqlash, ya’ni:
- kompyuter texnikasi vositalaridan, dasturlardan va ma’lumot- 
lardan foydalanishni boshqarish;
- virusga qarshi himoya;
- rezervli nusxalash masalalari;
- ta’mirlash va tiklash ishlarini o‘tkazish;
14

---

- axborot  xavfsizligi  sohasidagi mojarolar  xususida  xabardor 
qilish.
2. Xavf-xatarlami boshqarishga yondashishlami aniqlash, ya’ni 
himoyalanganlikning  bazaviy  sathi  yetarli  ekanligini  yoki  xavf- 
xatarlami  tahlillashning  to‘liq  variantini  o‘tkazish  talab  etilishini 
aniqlash.
3.  Axborot  xavfsizligi  rejimiga  qo‘yiladigan  talablami 
aniqlash.
4.  Sathlar bo‘yicha qarshi choralami strukturizatsiyalash.
5.  Axborot  xavfsizligi  sohasida  sertifikatsiyalash  tartibining 
standartlarga mosligini aniqlash.
6.  Rahbariyatda  axborot xavfsizligi mavzui bo‘yicha kengash- 
lar  o‘tkazish  davriyligini,  xususan,  axborot  xavfsizligi  siyosatining 
nizomlarini  qayta  ko‘rish  hamda  axborot  tizimining  barcha 
kategoriyali  foydalanuvchilarini  axborot  xavfsizligi  masalalari 
bo‘yicha o‘qitish tartibini aniqlash.
Tashkilotning  real  xavfsizlik  siyosati  quyidagi  bo‘limlami  o‘z 
ichiga olishi mumkin:
- umumiy qoidalar;
- parollami boshqarish siyosati;
- foydalanuvchilami identifikatsiyalash;
- foydalanuvchilaming vakolatlari;
- tashkilot 
axborot 
resurslarini 
kompyuter 
vimslaridan 
himoyalash;
- tarmoq bog‘lanishlarini o‘matish va nazoratlash qoidalari;
- elektron  pochta  tizimi  bilan  ishlash  bo‘yicha  xavfsizlik 
siyosati qoidalari;
- axborot resurslari xavfsizligini ta ’minlash qoidalari;
- foydalanuvchilaming  xavfsizlik  siyosati  qoidalarini  bajarish 
bo‘yicha majburiyatlari va h.
Qoidalar  tashkilotning  rivojlanishiga,  yangi  texnologiyalar, 
tizimlar  va  loyihalar  paydo  bo‘lishiga  muvofiq  o‘zgarishi  lozim. 
Buning uchun qoidalami davriy ravishda qayta ко‘rib chiqish kerak. 
Xavfsizlik  siyosatini  qayta  ко‘rib  chiqish  usullaridan  biri  axborot 
kommunikatsiya  tizimlari  auditi  hisoblanadi.  Shu  sababli  tashkilot 
xavfsizlik  siyosati  va  tabiiyki,  axborot  xavfsizligi  siyosati  o‘zining 
hayotiy sikliga ega deyish mumkin (1 .l-rasm).

---

1.1-rasm. Xavfsizlik siyosatining hayotiy sikli.
Xavfsizlik  siyosati  qoidalarini  qayta ко‘rib  chiqish muddatlari 
xususida aniq bir ko‘rsatma mavjud emas. Ammo ushbu muddat olti 
oydan bir yilgacha belgilanishi tavsiya etiladi.
Xavfsizlik  qoidalari  ishlab  chiqilganidan  va  amalga  kiritil- 
ganidan  so‘ng  foydalanuchilar  axborot  xavfsizligi  talablari  bilan 
tanishib  chiqishlari,  xodimlar  esa  qoidalami  o‘rganishlari  lozim. 
Mojarolar  pay do  bo‘lganda  ishlab  chiqilgan  reja  bo‘yicha  hara- 
katlanish tavsiya etiladi.
Axborot  xavfsizligini  ta’minlash  masalalari  bo‘yicha  shug‘ul- 
lanadigan  yetakchi  tashkilotlar  xavfsizlik  siyosati  shablonlarini 
ishlab  chiqdilar.  Masalan,  SANS  (System  Administration  Networ­
king  and  Security)  instituti  turli  xavfsizlik  siyosatining  shablonlari