S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, ica. Tashev

Xavfsizlik siyosati modellari bo‘yicha xulosalar.

Xavfsizlikning diskretsion va mandatli siyosatlari mavjud av- tomatlashtirilgan axborot tizimlarida qabul qilingan an’anaviy me- xanizmlarga mos keladi. Diskretsion modellar uchun obyektlarga

68

(fayliarga) huquqlar ular tegishli boigan foydalanuvchilar tomo- nidan tayinlanadi, jarayon vakolatlari esa uni foydalanuvchi nomi- dan bajarilayotgan foydalanuvchi identifikatori orqali aniqlanadi. Mandatli model uchun obyektlaming xavfsizlik darajasi ularda saq- lanayotgan hujjatlarning maxfiylik grifiga mos keladi, subyektlar- ning xavfsizlik darajasi esa foydalanuvchilaming “mxsat (dopusk)” kategoriyasiga asosan aniqlanadi. Aksincha, rolli siyosat xavfiz- likning tatbiqiy siyosatini akslantiradi. Shu sababli bu siyosatda aniq moslik mavjud emas. Ushbu siyosatni amalga oshirish mexanizmini tatbiqiy masala shartlari hamda rollar va vakolatlami tayinlash metodikasiga asosan ishlab chiqish zarur.

Modellaming turli-tumanligi va ulami amalga oshirishdagi yondashishlarning ko‘pligi, qaysi modellar boshqalaridan yaxshi va qaysilarini u yoki bu holda ishlatish afzal hisoblanadi, mazmunidagi savol tug‘ilishiga sabab bo'ladi. Bu savolga javob quyidagicha. Xavfsizlik - tahdidlarga muvaffaqiyatli qarshilik ko‘rsatish. Shu sababli xavfsizlik modelining o‘zi himoyani ta’minlamaydi, faqat tizim arxitekturasining asos bo‘ladigan prinsipini taqdim etadi. Bu prinsipning amalga oshirilishi modeldagi mavjud xavfsizlik xusu- siyatini ta'minlaydi. Demak, tizimning xavfsizligi bir xilda uchta omil orqali aniqlanadi: modelning xususiyati, uning tizimga ta’sir etuvchi tahdidlarga adekvatligi va tizim qanchalik korrekt amalga oshirilganligi. Axborot xavfsizligi nazariyasi sohasidagi turli-tuman nazariy ishlanmalaming mavjudligi ma’lum tahdidlarga adekvat modelni tanlash muammo emas, oxirgi hal etuvchi so‘z tanlangan modelni himoyalangan tizimda amalga oshirishda qolgan.

Nazorat savollari:

1. 
   Rolli modelning xavfsiz axborot kommunikatsiya tizimlarini loyihalashdagi o‘rni.
   
2. 
   Xavfsizlikning rolli modeli tizimni qanday to‘plamlar ko‘ri- nishida tavsiflaydi?
   
3. 
   Rolli modelning xavfsizlik mezonini tushuntirib bering.
   
4. 
   Rolli modelning diskretsion va mandatli modellardan farqi nimada?
   

• 
  BOB. AXBOROTNIKRBPTOGRAFIK HIMOYALASH
  

1.