S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, ica. Tashev

command^ ! if - i in and

^r*in-^y[^vii and

n._:in ‘‘‘ [^v-'?r. *•*-.] and

then

op₁,op.,....op_r,

Bu yerda <* - komanda nomi; - komanda parametrlari bo‘lib, subyektlar va obyektlaming identifikatorlari hisoblanadi; *■.va °-.~ “l”dan ”gacha diapazonda subyektlar va obyektlaming in- dekslari; °p-. - elementar amallar. Komanda tarkibidagi elementar amallar % matritsa yacheykalarida ko‘rsatilgan foydalanish huquq- larining mavjudligini anglatuvchi barcha shartlar haqiqiy bo‘l- ganidagina bajariladi.

Klassik (mumtoz) modelda faqat quyidagi elementar amallar joiz: hisoblanadi:

enter ‘V’ into -^VT . ri (“s ” subyektga ” obyekt uchun “> ” hu- quqni qo‘shish (kiritish))

obyekt uchun



delete‘V’from ми.о] (“- ” subyektdan ” xuquqni yo‘q qilish) create subject “-^c ” create subject“^c ” destroy subject ”

destroy subject ”

subyektni yaratish) obyektni yaratish)

” subyektni yo‘q qilish) ” obyektni yo‘q qilish)
(yangi “* ⁵ (yangi“o (mavjud “'

(mavjud “°

Q = (s.o.in holatda bo ‘ lgan tizimda ixtiyoriy elementar amal “ар ”ning ishlatilishi tizimning boshqa holatga o‘tishiga

sabab bodadiki, bu holat oldingi holatdan bo‘lmaganida bitta komponenti bilan farqlanadi. Bazaviy amallaming ishlatilishi tizim holatida quyidagi o‘zgarishlarga olib keladi: enter ‘V’ into MU.o\ (bu erda 5 e 5,о e 0 )

0=0 s’ = s

[v,,*J = :У[л-_г.л-.] agar K*],..*,) = (s.o) bo'lsa,

«[5.0] = «[5.0] и {; }.

“enter” amali foydalanish matritsasining mavjud yacheykasiga “^r ” huquqini kiritadi. Har bir yacheykaning tarkibi foydalanish huquqi to'plami sifatida ko‘riladi, ya’ni agar kiritilayotgan huquq bu to‘plamda bo‘lsa, yacheyka o‘zgarmaydi. “enter” amali foydalanish matritsasiga faqat huquq qo‘shadi va hech narsani yo‘q qilmaydi. Shu sababli bu amalni “monoton” amal deb atashadi. delete “r” from (bu yerda 5 e s.o e 0 )

5=5

’/ [a,.r_;] = л .] agar =■= Cs.o),

,v;^,'[s,c] = .«[5.0]{r}.

“delete” amalining ta’siri “enter” amalining ta’siriga teskari. Bu amal foydalanish matritsasining yacheykasidagi huquqni yo‘q qiladi, agar bu huquq ushbu yacheykada bo‘Isa, har bir yacheyka­ning tarkibi foydalanish huquqi to‘plami sifatida koTftganligi sa­babli, yo‘q qilinadigan huquq ushbu yacheykada bo‘lmasa, “delete” amali hech narsa qilmaydi. “delete” amali foydalanish matritsasidan axborotni yo‘q qilishi sababli, bu amal “monoton bo‘lmagan” amal deb ataladi.

create subject "s\" "(bu erda '«5 )

О' = О и ts}