S. Hasanov D. Abdumadjidova N. Ataeva shaxsning bilish jarayonlari

Ixtiyoriydan so’nggi diqqat - diqqatning muayyan obyektga avvalo ixtiyoriy 

ravishda  qaratilib,  so’ngra  uning  ahamiyati  tushunilgan  sari  o’z-o’zidan  qaratilib 

boriladigan  (avtomatlashgan)  diqqat  turi  bo’lib,  ushbu  tushuncha  psixologiya 

faniga  psixolog  olim  N.F.Dobrinin  tomonidan  kiritilgan.  Ixtiyoriydan  so’nggi 

diqqat biror obyektga uzoq muddat qaratilishi bilan belgilanib, bunda hech qanday 

sezilarli  irodaviy  kuch-g’ayrat  sarflanmasa  ham  bo’ladi.  Insonning  yuqori 

darajadagi  jadal  va  unumli  aqliy  faoliyatini  hamda  barcha  turdagi  mehnatning 

yuqori, samarali ko’rsatkichi diqqatning shu turi bilan bog’liq bo’ladi. 

Diqqatning obyektga to’planishi, mustahkamlanishi odamning qiziqishlariga 

bog’liqdir.  Hatto  ixtiyorsiz  diqqatning  faoliyatda  mujassamlashishida  kishining 

ishtiyoqi va qiziqishi katta ahamiyatga egadir. Odatda faoliyatga qiziqish bevosita 

va bilvosita shaklda namoyon bo’ladi. Bevosita qiziqish faoliyat jarayoniga, xatti-

harakatlarning  o’ziga,  ish  uslublariga  qaratilgan  qiziqishdan  iboratdir.  Bilvosita 

qiziqish esa, faoliyatning maqsadga, uning natijasiga yo’naltirilgan qiziqishdir. 

Diqqat murakkab psixologik jarayon bo’lib, uning bir qancha  o’ziga xos 

xususiyatlari bor. Ulardan asosiylari quyidagilar: 

 

2-shakl