S h. T. T o’qsonov, B. S. U m arov, S. D. A yrapetyan, G. A

3.2 Kichik korxonalar ishini belgilashning miqdoriy, sifat ko’rsatgichlari
K ichik biznes, kichik korxonalar, xususiy firm alar bozor iqtisodiyotining ajralm as 
qism ini tashkil etadi.
T adbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvchi korxonalar kichik biznesning 
sub’ektlari b o ’lib, ular xodim lam ing o ’rtacha soni, qonun tom onidan belgilangan 
chegaraviy darajadan oshib ketm aydi.
45

---

Kichik korxonalar tashkil qilinishlari mumkin:
-fuqarolar, oila a ’zolari va boshqa shaxslar tomonidan;
-davlat, ijara, jam oa, hissadorlik jam iyatlari, xo’jalik birlashmalari;
-jam oat tashkilotlari tomonidan.
K ichik korxonalar, avvalo, xalq iste’moli tovarlarini ishlab chiqarish va maishiy 
xizm atlar k o ’rsatish uchun tashkil qilinadi. Ammo ular xalq xo’jaligining har qanday 
sohalarida ham tashkil qilinishi, m ulkchilikning har qanday shakllari asosida harakat 
qilishi m umkin.
K ichik biznesning faoliyat sohasi keng yoyilgan b o ’lib, u xo’jalik faoliyatining 
barcha turlarini amalga oshirishi mumkin. Kichik biznesning mezonlarini belgilash, 
kichik korxonalam i alohida kategoriyalarga ajratish ular faoliyatini o ’rganish va 
sam aradorlik darajasini tahlil qilish, ulam ing iqtisodiyot umumiy tizimidagi o ’m i va 
rolini aniqlash uchun zarur.
H ozirgi 
bozor 
iqtisodiyotiga 
asoslangan 
barcha 
m am lakatlarda 
kichik 
korxonalam i belgilashda quyidagi mezonlardan foydalanadilar:
1. M iqdoriy k o ’rsatkichlar: xodimlaming soni, sotish hajmi, asosiy kapitalning balans 
qiymati;
2. Sifat k o ’rsatkichlari: m ahsulotlam ing sifati, cheklangan resurslar va quvvatlar, 
boshqaruvning kamroq rivojlangan tiz im i.
Umuman har xil mamlakatlarda korxonalami katta yoki kichikligiga ko’ra u yoki bu 
gurnhga kiritish mezonlari qo'llaniladi. Yevropa Ittifoqining metodologiyasi bo’yicha kichik va 
o ’rta korxonalar quyidagi mezonlar bilan belgilanadi.