S h. T. T o’qsonov, B. S. U m arov, S. D. A yrapetyan, G. A

U chinchi b o ’lim. 
«T adbirkom ing iste’m olchiga taqdim qilayotgan m ahsulot, tovar 
va xizm atlam ing tavsifi» deb nom lanib, unda quyidagilar taqdim etiladi: tadbirkor ishlab 
chiqargan m ahsulotning k o ’rsatkichlari yoki uning tavsifi: ta ’rifi, m odeli, surati va 
boshqalar; ishbilarm on ishlab chiqargan tovar iste’m olchilari va u qoniqtirm oqchi 
b o ’lgan iste’m ollar (xaridorning tovam i sotib olishga qodirligi haqida bashorat; tovar 
sotib oluvchi hudud, aholi guruhi, tashkilotlar haqida m a ’lumot; tovarlam i m a ’lum vaqt 
doirasida iste ’mol qilishi haqida m a’lum ot, tovarga b o ’lgan talabga ta ’sir etuvchi 
omillar); ishlab chiqarilgan tovaraing sotish narxini bashorat qilish.
37

---

T o ’rtin ch i b o'liin . 
«B ozor k o n ’yunkturasi, talab va sotuv hajniining tahlili» 
b o ’lim ida talabni o ’rganish va narxlarni bashorat qilishning davomi b o ’lib, bu b o ’limda 
ishlab chiqarishning hajm i va tovarning sotilishi vaqt m obaynida belgilab beriladi.
B iznes-rejani tayyorlash jarayonida bozom ing tadqiqoti, tahlili va baholanishi bir 
tom ondan, oldindan taxm in qilishga asoslansa, ikkinchi tom ondan, b o ’lajak xaridor yoki 
savdo tashkiloti bilan b o ’lgan dastlabki bitim ga tayanadi.
L o yihalam ing o ’lcham i va m uddatiga qarab, turli xil sharoitlar yuzaga keladi. 
K ichik va qisqa m uddatli loyihalar amalga oshirilganda m ahsulot iste’m olchilari doirasini 
aniqlasa b o ’ladi. Bu esa, o ’z navbatida, sotuv hajm i haqida xulosa chiqarishga imkon 
beradi.
B ozorga analitik baho berish bilan birga, biznes-reja bozorni m arketing va boshqa 
faoliyat turlari bilan jad allashtirish y o ’llarini ham belgilab berishi lozim.
U shbu b o ’lim ni ishlab chiqishda boshqa ishbilarm onlar m avjudligini, raqobatchilar 
borligini, u lam ing im koniyati va qobiliyati, shuningdek, narx siyosatini bilish lozim. 
B undan tashqari, biznes-rejaga raqobatni hisobga olgan holda tovarning sotilish hajm i 
kiritiladi.