S. F. Abdirasilov

G.Moiseyev.  Daladagi tuslilik.
Ko‘rish  nuqtasi  hamma  vaqt  ufq  chizig'i  ustida  yotadi. 
Rassomchilik  san’atida  bu  nuqtaning  ahamiyati  juda  katta. 
U 
surat 
tekisligining  markazida,  uning  o‘ng  yoki  chap  tomonida  joylashishi 
mumkin.
Rassomlar  asarini  diqqat  bilan  tomosha  qilayotganingizda 
e’tiboringizni bitta nuqta beixtiyor o ‘ziga jalb qiladi. 
0
‘sha nuqta -  bosh 
nuqta bo‘lib, asar markazi deyiladi.
0 ‘zbekiston  xalq  rassomi  Abdulhaq  Abdullayevning  «Katta  oila» 
asarida  oila  boshlig‘i  temirchi  Sh.Shomahmudov  asaming  markaziy 
nuqtasi  hisoblanádi.  3 u  ajoyib  inson,  ikkinchi jahon urushi davrida turli 
millatga  mansub  14  yetim  bolani  bag‘riga  olib,  o‘z  farzandlaridek 
tarbiyaladi.
Ko‘rish  maydoni  tasvir  ishlash jarayonida  shartli  ravishda  aylana 
deb  qabul  qilinadi.  Ko‘rish  nuqtasi  esa  konus  uchi  deb  hisoblanadi. 
Narsalaming  o ‘ziga  qarab  rasmini  chizishda  tasvirlovchi  ma’lum 
masofada  turishi  zamr.  Kesishish  nuqtalari  hamma  vaqt  ufq  chizig'ida
176
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

(chap  yoki  o‘ngda)  uchrashadi.  Uning  bosh  nuqtadan  uzoqligi  ko‘rish 
nuqtasidan surat tekisligigacha bo'lgan oraliqqa teng boMadi.
Narsaiaming  tasvirini  chizishda  perspektivaning  quyidagi  beshta 
qoidasini bilish lozim;
-   narsa  va  buyumlar  kuzatuvchidan  uzoqlashgan  sari  ko‘zga 
kichrayib ko‘rinadi;
-   surat  tekisligiga  parallel  joylashgan  gorizontal  chiziqlar  doimo 
gorizontal holatda chiziladi;
-  surat tekisligiga parallel  bo'lgan tik (vertikal)  chiziqlar har doim 
tik holatda chiziladi;
-   surat  tekisligiga  parallel  bo‘lmagan,  ammo  o‘zaro  parallel 
bo‘lgan to‘g‘ri chiziqlar ufq chizig‘ining bir nuqtasida uchrashadi;
-   aylana  shaklni  ufq  chizig'idan  asta-sekin  yuqori  ko‘tara 
boshlasak,  aylana  qismi  ellips  shakliga  aylangandek  tuyuladi.  Uning 
ustki  aylanasi ko‘zimiz balandligiga yetganda ellips  to‘g‘ri chiziq  bo‘lib 
ko‘rinadi. Aylana va ellipsni eni oMchami perspektivada o‘zgarmaydi.