S. Eshtemirov elektron jadvallar ( 0 ‘quv qo‘llanma)

I
ravishda Книга 1, Книга 2, Книга 3 deb nom beramiz. Bunda dastlabki hujjat 
га 1 dir (2.9.1- rasm).
«3 
Microsoft Excel - Книга1
Sarflanadigan
mahsulot 
Bahosi Miqdori
nomi
G u ih t
3 !Un
4 [Yog
KartuEhka 
Pi у 
j z
Sabzi
2X0 
JU
12C0 
2 JU
80 
.V im
10
2UU
12
1iiU
100
Ў.М
Har bir
mahsulotga
sarflanadigan
pul
2 X 00
.101.10
144u0_
3 JOuO 
13000
24000
2.9.1- rasm.
D ustundagi formulani barcha satrlarga joriy qilish jarayoni bizga ma’lum. Har 
uchala hujjatda ham A, В va D ustunlardagi ma’lumotlar bir xil boMishi ko‘rinib turibdi. 
Ammo С ustundagi ma’lumotlar oshxonalaming katta-kichikligi, mijozlarining ko‘p yoki 
ozligiga bogMiq holda har xil miqdordagi mahsulotlami o‘zida saqlaydi. Shuning uchun 
hujjatlaming A, В va D ustunlaridagi barcha katakchalarida mavjud boMgan ma’Iumotlari 
o‘rtasida bogManishni tashkil qilish mumkin.
Endi hujjatlar o‘rtasida bogManishni tashkil qilish jarayoni bilan tanishamiz:
-
dastlab Книга 1 hujjatini va ichi bo‘sh Книга 2, Книга 3 hujjatlarini hosil qiling;
-
barcha hujjatlaming С ustunlariga olinishi kerak boMgan har bir mahsulotlar 
miqdorini kiriting;
-
dastlabki hujjatning A, В va D ustunlarining ikkinchi satridan yettinchi satrigacha 
belgilang;
-
Правка —►
Копировать algoritmi bo‘yicha harakatlaning yoki standart uskunalar 
guruhidagi Копировать uskunasi yorligMni cherting;
-
Книга 2 va Книга 3 hujjatlarining A2 katakchasini ketma-ket joriy qilib, Прав­
ка—►Специальная вставка algoritmi bo'yicha harakatlansangiz, Специальная встав­
ка (Maxsus o‘matish) nomli muloqot darchasi ochiladi (2.9.2- rasm).
31

---

Специальная вставка
о -
«
♦
\
2.9.2- rasm.
-
muloqot darchasidagi Вставить ( 0 ‘matish) bo'limining все (hamma) bandin 
Операция (Amal) bo'limining нет (yo‘q) bandini joriy qilib, Вставить связ 
(BogManishni o'rnatish) tugmachasini cherting.
Natijada har uchala hujjatda har bir mahsulot uchun sarflanadigan mablag' miqdori 
paydo boMadi.
Agar mahsulotlardan birortasining narxi o'zgarsa, ushbu o‘zgarishni dastlabki hujjatda 
qilish yetarli va bu o'zgarish qolgan hujjatlarda ham o'z aksini topadi.
Masalan, go'sht narxini 2000 dan 2100 ga o'zgartirilgandagi holat 2.9.3- rasmda o'z 
aksini topgan. Bunda faqat Книга 1 hujjatidagi go'sht narxi o'zgartirilgan edi.
Книга 2 yoki Книга 3 hujjatlaridagi bog'langan katakchalardan ixtiyoriy birini joriy 
qilsangiz, formulalar satrida ushbu katakchadagi qiymat yoki formula chiqmasdan, balki 
dastlabki hujjatdagi ushbu katakchaga mos katakchaning manzili chiqadi (2.9.4- rasm).
Bunda kvadrat qavs ichida dastlabki hujjat nomi, undov belgisi bilan varaq nomi va 
bog'langan katakcha nomi ketma-ket berilgan.
Dastlabki hujjatning biror katakchasi yoki qismidan nusxa olib, boshqa hujjatga 
o'matayotganda, Правка menyusining Специальная вставка bandidan emas, balki 
Вставка bandidan foydalanilganda oddiy nusxa olish jarayoni amalga oshirilgan bo'lar 
edi. Ya’ni, hujjatlar katakchalari o'rtasida bogManish ro'y bermagan bo'lardi.
Shuningdek, Специальная вставка muloqot darchasining Вставить связь 
tugmachasi o'rniga OK tugmachasi chertilganda ham hujjatlar katakchalari o'rtasida hech 
qanday bogManish sodir bo'lmasdan oddiy nusxa olish jarayoni ro'y berar edi.
Специальная вставка muloqot darchasining boshqa bo'limlari va bandlaridan 
foydalanib, to'liq ma’noda bogManish o'matib bo'lmaydi. Ya’ni, bunda dastlabki hujjatda 
qilingan biror o'zgarish boshqa hujjatlarda o'z aksini topmaydi. Ammo Специаль­
ная вставка muloqot darchasining boshqa bo'limlari va bandlaridan foydalanib, biror
32

---

iia yoki sohadagi ma’lumotlaming ma’lum xususiyatlari bilan qo‘shib nusxa olish 
mo‘c in. Chunki Excel hujjatining har bir katakchasi bir nechta xususiyatlami o‘zida 
H 
oladi. Masalan, ixtiyoriy katakcha biror qiymatni, formulani, har xil formatlami, 
p imi o‘zida saqlashi mumkin.