S burxonov, O‘. Xudoyorov, Q. Norqulova, N. Ruzikulova, L. Goibova matematika umumiy o‘rta ta’lim maktablarining

Berilgan sonning kasrini va kasrdan 
sonni topish 
1.
a) Zilola 9 cm li kesmaning 
2
3
qismini bo‘yadi. 
Kesmaning bo‘yalgan qismi uzunligini toping:
Yechish:
Uzunligi 9 cm bo‘lgan kesmani teng 
3 ga bo‘lib, bitta bo‘lak uzunligi aniqlanadi. 2 ga 
ko‘paytirib, ikkita bo‘lak uzunligi topiladi: 
9 cm : 3 = 3 cm; 3 cm ∙ 2 = 6 cm. 
Javob:
6 cm. 
b) Kamola kesmaning 
2
3
qismini bo‘yadi. Agar 
bo‘yalgan qism uzunligi 6 cm bo‘lsa, kesmaning 
umumiy uzunligi necha cm?
Yechish:
2
3
bo‘lagi 6 cm bo‘lsa, 
1
3
bo‘lagini topamiz:
6 cm : 2 = 3 cm; 3 ta bo‘lak uzunligi: 3 cm ∙ 3 = 9 cm. 
Javob:
9 cm.
2.
a) Tarvuzning yarmi 5 kg. Butun tarvuzning massasi 
necha kilogrammga teng?
b) Qovunning uchdan bir qismi 2 kg. Butun qovunning 
o‘zi necha kilogrammga teng?
d) Qovoqning choragi 2 kg. Butun qovoqning 
massasi necha kilogrammga teng?
3.
Kesmaning 
4
5
qismi 40 mm bo‘lsa, uning uzunligini 
toping va chizing.
4. 
Xonadagi bolalarning to‘rtdan uch qismi chiqib 
ketgach, xonada 6 nafar bolalar qoldi. Xonada 
bolalar nechta edi? Nechta bola chiqib ketgan? 
http://eduportal.uz

---

152
5.
4 dan 35 gacha bo‘lgan sonlar ichidan 3 ga qoldiqsiz 
bo‘linadigan, 4 ga qoldiqsiz bo‘linadigan sonlarni 
yozing.
6.
24 betli daftarning 
5
8
qismiga yozildi. Daftarning 
yana necha betiga yozilmagan?
 7.
Kesmaning 
3
4 qismi 9 cm bo‘lsa, uning uzun ligini 
toping va chizing.
Oddiy kasrlarni qо‘shish va ayirish 
1.
a) Chizmani tahlil qiling. Bitta butun nechta yarimning 
yig‘indisiga teng?
Yechish:
Butunning yarmini kasr ko‘rinishida ifoda­
laymiz, 1 : 2 = 
1
2
. Bir butun 2 ta yarimning yig‘in­ 
disiga teng: 
1
2
+
1
2
=
2
2
= 1.
b) Bitta yarim nechta chorakning yig‘indisiga teng?