S avezbayev

Mijoz-server kontseptsiyasi.
Mijoz-server arxitekturasi foydalanuvchilar-
ning barcha guruhlari birgalikda foydalana olishlari uchun tarmoqning hisoblash 
resurslarini optimal taqsimlash imkonini beradi. 
Mijoz-server texnologiyasi asosini quyidagilar tashkil etadi: 
- ishchi stantsiyalar (mijozlar), ular orqali foydalanuvchilar tizimga murojat 
qilishadi; 
- umumiy resurslar (serverlar), ular xizmat ko’rsatishni talab qiladigan
qurilma talabi bo’yicha maxsus vazifalarni bajarishadi; 
- mijozlar va serverlarni birlashtiruvchi tarmoqlar; 
- dasturiy ta’minot, ular yuqorida sanab o’tilgan uchta komponentlarni 
yagona mantiqiy arxitekturaga bog’laydi. 
Yuqorida tavsiya etilgan YEТLAТni yaratishning umumiy kontseptsiyasi 
o’z ichiga kontseptsiyaning har xil bo’laklarini (tamoyillar, talablar) oladi va unga 
yer tuzish masalalarini yechish uchun mo’ljallangan, yagona mantiqiy-matematik 
tizimga birlashtirilgan, ko’plab o’zaro tashkiliy ta’sir qiladigan va o’zaro 

---

50 
bog’langan elementlardan tashkil topgan yagona kibernetik tizim sifatida qarash 
imkonini beradi.
Nazorat savollari va topshiriqlar 
1.
YEТLAТ tarkibi o’zida nimalarni mujassamlaydi? 
2.
YEТLAТ funktsional tizimini qurishning qanday tamoyili umumlashtiril-
gan axborot-mantiqiy modelni ko’rsatadi? 
3.
YEТLAТ tarkibiga kiradigan, yer tuzishni loyihalashning har xil turlarini 
avtomatlash ichki tizimlarining asosiylarini sanab bering. 
4.
Тizimni ishlash va amaliy yaratish bosqichida nimani hisobga olish kerak? 
5.
YEТLAТni ta’minlovchi vositalar o’z ichiga nimalarni oladi? 
6.
Тa’minot vositalarining klassifikatsiyasi qanday? 
7.
Тa’minot vositalariga qanday talablar qo’yiladi? 
8.
YEТLAТni qurish va faoliyat ko’rsatishining nazariy va uslubiy asoslarini 
yoriting. 
9.
YEТLAТni yaratishda yer tuzishni loyihalash jarayoni qanday tasavvur 
etiladi? 
10.
YEТLAТni qanday loyihalash kerak? 
11.
Yer tuzishda loyihalashning avtomatlashtirilgan tizimini qurishning asosiy 
tamoyillarini sanab bering. 
12.
Yechimning kompleksligi kontseptsiyasining ma’nosi nima? 
13.
YEТLAТ o’ziga qanday asosiy jarayonlarni oladi? 
14.
Abstraktlash kontseptsiyasining ma’nosi nima? 
15.
Тizimlilik tamoyilining mazmunini tushuntirig. 
16.
Ko’p variantlilik kontseptsiyasining ma’nosi nima? 
17.
Тizimlilik va bo’laklarga ajratish kontseptsiyasi asosida masalani 
loyihalash jarayonining tarkibini yoriting. 
18.
Тakrorlanish kontseptsiyasi ma’nosi nima? 
19.
Avtomatlashtirilgan tizim elementlaridan foydalanishda rivojlanayotgan 
standartlar kontseptsiyasi nimani bildiradi? 

---

51 
20.
Variantlar baholanishi kontseptsiyasining mazmuni nima? 
21.
Evristiklik (topqirlik) kontseptsiyasining ma’nosi nima? 
22.
Ochiqlik va ishonchlilik kontseptsiyasi mazmunini yoriting.