S avezbayev

Modullik kontseptsiyasi.
YEТLAТning har qanday elementini tugallangan 
va tizimning ayrim funktsiyasini bajarishni ta’minlaydigan bloklar to’plami sifati-
da tasavvur etish mumkin. Barcha bloklar o’zlarining dasturiy amalga oshirilishi 
nuqtai nazaridan mustaqil, lekin o’zaro funktsiyalarining ketma-ketligi va ma’lu-
motlarni almashish usullari bilan birlashtirilgan hisoblanadi. Ularning har biri 
boshqaruvchi dastur bilan bog’langan va tez-tez uchrab turadigan oddiy va manti-
qan tugallangan masalalar qismlarini yechishga qaratilgan modullar to’plami 
sifatida ko’rsatilishi mumkin. Bu kontseptsiyaning grafikaviy ko’rinishi 7– rasmda 
ko’rsatilgan. 
Bu kontseptsiyaning grafikaviy ko’rinishi 7– rasmda ko’rsatilgan.
S
o
tizimini boshqarish dasturlari S
o
, E
n
, P
1m
, P
2k
, P
np
, B
1mi
, B
2kr
, B
npb
cho’qqilari, uning elementlari (E
n
), ichki tizimlar (P
np
) va bloklar (B
npb
,
n ichki 
tizimlarga, p elementlarga b bloklarga kiradigan) hisoblanadi va ular ma’lumotlar 
almashish va faoliyatlarning ketma-ketligini ta’minlaydi. M cho’qqisi o’zida 
boshqaruvchi dasturni ifodalaydi va har bir blok uchun (M
z
cho’qqilari) modullar 
kombinatsiyasini ko’rsatadi. Grafikning qovurg’alari tizimning interfeyslari 
hisoblanadi. 
Тakrorlanish kontseptsiyasi
. Uning mazmuni shundan iboratki, bir xil 
ma’lumotlardan tizimning har xil elementlari ishida, har xil vaqtda, ko’p martalab 
foydalanish va loyihalash, me’yorlash hamda baholash bo’yicha yig’ilgan 
tajribalardan foydalanish imkoniyatidan iboratdir. 
Ushbu kontseptsiyadan amaliy foydalanish quyidagi imkoniyatlarni 
beradigan tizim elementlarini ishlab chiqishni talab etadi: 
- boshlang’ich ma’lumotni, loyiha va uning qismlari yechimlari variantlarini 
belgilangan vaqt ichida saqlash; 

---

43 
- tizimning tashqi xotirasidan har xil namunaviy yechimlarni topish; 
- optimal yechim mezonini shakllantirish; 
- u bo’yicha eng yaxshi yechimni tanlash; 
- uni boshlang’ich sharoitlarga mos tarzda tuzatish; 
- iqtisodiy baholash va me’yorlashni bajarish. 
7-rasm. YEТLAТning modul ko’rinishidagi grafigi.
S
o
E
1
P
11
P
12
…P
1m
B
111
B
112
…B
11i
B
121
B
122
…B
12i
B
1m1
B
1m2
...B
1mii
E
2
P
21
P
22
…P
2k
B
211
B
212
…B
21q
B
221
B
222
…B
22s
B
2k1
B
2k2
…B
2kr
P
n1
P
n2
…P
np
B
n11
B
n12
…
B
n1q
B
n2f
B
n22
…B
n2c
B
np1
B
np2
…B
npb
E
n
M 
M
1
M
2
M
3
M
4
…M
z

---

44 
Kontseptsiyani amalga oshirishda asosiy e’tiborni foydalaniladigan 
ma’lumotlarning shakliga qaratish kerak. Bu, tizim elementlari orasida ma’lumot 
almashishni tashkil etish imkonini beradi.