S avezbayev

3. Chiziqli va konturli obyektlarning maydonlarini hisoblash 
 
YEТLAТda yechiladigan masalalarning eng ko’p tarqalganlaridan biri - har 
qanday qatlam uchun karta maydoniga tuzatib bog’langan chiziqli va konturli 
obyektlarning maydonini hisoblashdir. Bu masalani yechishda maydonlarida defor-
matsiya natijasida o’zgarish yo’q kartalardan foydalanish maqsadga muvofiq 
hisoblanadi. 
YEТLAТ tarkibiga konturli obyektlarni identifikatsiyalashni va ularning 
yopiqligini nazorat qilishni ta’minlovchi; masshtabsiz shartli belgilar bilan 
ko’rsatilgan chiziqli va nuqtali obyektlarni identifikatsiyalash, ularning chiziqli 
o’lchamlariga mos tarzda himoya mintaqalarini qurish; ajratilgan himoya maydon-
larini hisobga olgan holda, barcha obyektlarning maydonlarini hisobga olish; 
sektsiyalar va planshetlar ichida maydonlarni bog’lash; planshetga yangi konturni 
geodezik koordinatalari bo’yicha tushirish va zarurat tug’ilganda planshetda 
konturlarni qayta bog’lash; obyektni bo’lish yoki ikki va undan ko’p konturlarni 
berilgan maydon ko’rsatkichi bo’yicha bittaga birlashtirish. 

---

61 
Konturlar maydonlarini hisoblash bo’yicha berilgan topshiriqning EHMda 
avtomatlashtirilgan tarzda yechilishining yiriklashtirilgan chizmasi 11– rasmda 
keltirilgan. 
Foydalaniladigan texnik vositalar va maxsus dasturlar to’plamlaridan kelib 
chiqib, keltirilgan chizma o’zgarishi mumkin. Shunga qaramasdan, yer tuzish 
ehtiyojiga mo’ljallangan har qanday avtomatlashtirilgan tizimda maydonlarni 
hisoblash bloki u yoki bu shaklda amalda o’rin egallaydi. 
11-rasm. Konturlar maydonlarini avtomatlashgan tarzda hisoblash chizmasi. 
Konturli kartalar tasvirlariga 
oldindan ishlov berish va 
kiritish pastki tizimi 
Konturlar 
maydonlarini 
hisoblash pastki 
tizimi 
Semantikani 
kiritish pastki 
tizimi 
Konturli kartalar bazasi 
(metrika) 
Klassifikatorlar va 
ma’lumotnomalar 
pastki tizimi 
Konturli kartalar 
bazasi (semantika) 
Vektorli tasvirlarni 
ko’rish va tahrirlash 
pastki tizimi 
«Metrika-
semantika» 
interfeysi 
Berilgan 
qurilmaga 
natijalarni 
uzatish 
Kartografik materialni 
rasmiylashtirish pastki 
tizimi 
So’rovlarni 
shakllantirish pastki 
tizimi 
Qurilmaga kartalarni, 
materiallarni kiritish 
Ma’lumotlarni berilgan 
formatlarga aylantirish 
Foydalanuvchi 
interfeysi 
Foydalanuvchi

---

62 
YEТLAТdan foydalanishda yotqizish tamoyili dasturiy ta’minotga o’ziga
xos talab qo’yadi. Хususan, nuqta, kontur, konturlar guruhi (masalan, ularning
tartib raqamlari bo’yicha), kartaning chegara bo’yicha boshqa qatlamdan olingan,
hohlagan qismi va sh.o’. uchun qatlamlarni grafikaviy va mantiqiy yotqizishda 
umumlashtirilgan ma’lumotlarga bo’lgan foydalanuvchining talabi qondirilishi 
kerak. Ma’lumotnoma yotqizilish tamoyili bo’yicha tuzilishi kerak, ya’ni birinchi 
qatlam konturlariga ikkinchi qatlam konturlari kiradi, ularning har bittasiga 
uchinchi qatlam konturi kiradi va sh.o’.
Foydalanuvchining hohishiga ko’ra, yotqizish natijalari yangi qatlam sifatida
saqlanishi, to’plangan semantika ma’lumotlari esa, ma’lumotlar bazasiga kiritilishi 
mumkin. Тizim oddiy yoki to’plangan qatlamdan berilgan qatlamni yoki pastki 
qatlamni ajrata olishi va uni mustaqil qatlam sifatida saqlay olishi ham kerak.